United States or Réunion ? Vote for the TOP Country of the Week !
ΓΙΛΒΕΡΤΟΣ. — Μάλιστα, κάθε τέχνη έχει τη γραμματική της και το υλικό της. Δεν υπάρχει κανένα μυστήριο ως προς αυτά και ο κάθε αναρμόδιος ακόμα μπορεί να μη κάνη λάθος.
Οι Έλληνες μας έδωκαν ολόκληρο το σύστημα της κριτικής της Τέχνης και πόσο λεπτό ήταν το κριτικό τους ένστικτο το βλέπει κανείς λαβαίνοντας υπ' όψιν ότι το υλικό, που απάνω του έκαναν κριτική, ήταν, όπως είπα παραπάνω, η γλώσσα. Γιατί το υλικό, που μεταχειρίζεται ο ζωγράφος ή ο γλύπτης, είναι ισχνό, αν συγκριθή με το υλικό των λέξεων.
Πέρασε από τ' Αρκάδι, πήρε πλάγι τον ουρανόγγιχτο Ψηλορείτη, διάβηκε του Ασώματου την κοιλάδα, κι ώσπου να φτάση στην Κρύα Βρύση, είταν τα χαρτιά του γεμάτα σημείωσες αρχαιολογικές, τοπογραφικές, ιστορικές, καθετίς πούβλεπε ή που άκουγε από χωρικούς κι από καλογέρους. Σκοπός του αυτό το ταξίδι να μαζέψη υλικό για βιβλία δεν είταν, αυτό το είχε καμωμένο σε ταξίδια προτητερινά.
ΓΙΛΒΕΡΤΟΣ. — Όχι όταν έγιναν ποίηση. Όχι όταν πήραν μιαν ωραία μορφή. Γιατί δεν υπάρχει Τέχνη όπου δεν υπάρχει ύφος, ούτε ύφος όπου δεν υπάρχει ενότης, κ' η ενότης βγαίνει από το άτομο. Δεν υπάρχει καμμιά αμφιβολία ότι ο Όμηρος είχε να κάμη με παληούς σκοπούς, και ιστορίες, όπως ο Shakespeare είχε ν' αντλήση από χρονικά και δράματα και μυθιστορήματα, μα αυτά ήταν απλώς το πρώτο υλικό.
Ως το Σκουτάρι τράβηξε, και φοβέριζε την Πρωτεύουσα. Εκεί όμως τον ξολόθρεψε καλά και καλά ο Αναστάσιος με τη βοήθεια του φυσικομαθηματικού Πρόκλου, που μεταχειρίστηκε πρώτη φορά υλικό από θειάφι που άναβε μόλις τόβλεπε ήλιος. Αγκαλά αυτά δεν είναι και βέβαια.
Παίρνει λ. χ. την τραγωδία, εξετάζει το υλικό που μεταχειρίζεται, δηλ. τη γλώσσα, την υπόθεσή της που είναι η ζωή, τη μέθοδο με την οποίαν εργάζεται, που είναι η δράση, τους όρους κάτω από τους οποίους ξεσκεπάζει τον εαυτό της, που είναι οι όροι της θεατρικής παραστάσεως, τη λογική κατασκευή της που είναι η πλοκή, και τον τελικόν αισθητικό σκοπό της, που είναι ν' αποτείνεται στο αίσθημα του καλού διαμέσου των παθών, του φόβου και του ελέου.
Κοιτάξτε τα αγάλματά τους και τους ήρωες τους. Είναι και οι πρώτοι που άρχισαν να παρατηρούν σωστά και να μαζεύουν υλικό για τις τωρινές επιστήμες. Ύστερ' απ' αυτούς οι λαοί δεν κάνουν άλλο, παρά να συμπληρώνουν τις επιστήμες που άρχισαν να τις καταλαβαίνουν εκείνοι, και να επαναλαβαίνουν την τέχνη τους, πλάθοντας κι αυτοί, όσο γίνεται πιο τέλεια, τον τύπο «άνθρωπος». Ως αυτού πάει καλά.
Κι όταν οι πέτρες και το χώμα τριγύρω δεν τούσωναν, έπαιρνε υλικό κι από τα «Μακρά τείχη». Τέλος έφερε και τα δέντρα της Ακαδημίας και του «Λυκείου», έφερε και σίδερο όσο ήθελε από τη Θήβα. Όσο για χρήματα, αυτά τα προμηθεύτηκε από την Επίδαυρο κι από την Ολυμπία, γιατί εκεί φύλαγαν ακόμα οι Θεοί ασήμι και μάλαμα αμέτρητο από ταφιερώματα των αρχαίων.
Σαν τι λογής είταν αυτό το πολύτιμο το υλικό, και πού βρίσκουνταν — αυτό να ξετάσουμε τώρα. Τα ξέρουμε κι από την αρχαία ιστορία πως ο Αλέξαντρος στάθηκε αφορμή να πάρη μεγάλη φόρα ο ελληνισμός στην Ανατολή, κι όχι μονάχα στα παράλια — αυτά είτανε δικά μας κι από τα παλιά — παρά και πολύ παραμέσα.
Παλιό τυπικό μαζί με καινούριες ιδέες να παν πλάγι πλάγι, είναι μόνο και μόνο μπερδεμός για το τυπικό, χαμός για τις ιδέες. Έργο πολύ πιο σπουδαίο θα είταν, αν μπορούσε να γίνη όχι μόνο μια Γραμματική σύντομη, αλλά και καμιά Γενική ιστορική Γραμματική της γραικικής. Για τέτοιο έργο δεν έχουμε όμως ακόμη το υλικό που μας χρειάζεται.
Λέξη Της Ημέρας