United States or Belarus ? Vote for the TOP Country of the Week !
Volgens myn gevoellen groeydt de mot in de byen, uyt de natuer gelyck hy in veel ander saeken groeydt waervan men geen reden kan geven, ofte waerschinlyk komt de mot van kleene wiette vladders, die men motsytters noemt; dese vladders groeyen van de motten, want als de byen de motten uyt haer nest verdryeven, dan setten sy haer tusschen de randen van den korf en bedecken haer.
T' is wonderlijck 't geene UE. van die arme menschen haer van de Sparwer in den jaere 1653 in de Cooreese Eijlanden gesalveert, en daer tot noch toe als gevangen gehouden, en daer onder van een oudt man all van den jaere 1627 off daeromtrent daer geweest sijnde, en waervan acht in Japan sijn aengekomen, verhaelen.
Hebben 't sedert ettelijcke jaren herwaerts eenige silvermijnnen geopent, waervan den Coninck 't vierde part geniet, dog van andere mijnnen hebbe niet gehoort. Hoe sij d' wortel nise vinden, wat se daermede doen, en waerse vervoert wort.
Het stuk, dat wij hier volgen, spreekt van «vyf, zes duysent opgaende eekeboomen, waervan den meerderen deel omtrent de veertig jaren oud conden zyn.» In het midden van het bosch « wasser eene redelieke fraije woonste» voor den «prater of boschwagter.» Er was almede «eene vangenisse,» en de wachter mocht «alle personen vangen,» die hij in het bosch zoude vinden.
Waerop den gem.e Heere Hartsingh ten dienste vande Comp.e versocht sijnde sich mette voorsz. resolutie te willen conformeren, soo heeft Sijn Ed. verclaert verplicht ende oock ten volle genegen te sijn sich te laten gebruijcken daer de Compe sijnen dienst meest sij vereijschende, doch aengesien het noordelijcke vaerwater een seer dangereus ende gevaerlijck vaerwater sij, gelijck de droevige exempelen God betert van tijt tot tijt niet dan te veel geleert hebben, soo was Sijn Ed. overbodich ende berijt hetselve Gouvernement te aenvaerden, mits dat sulcx niet en soude sijn voor een corten tijt maer voor eenige jaren, ten minste voor soo langh sijn lopende verbandt aen de Comp.e soude duren, om met sijn familie niet over en weder te swerven, off ten ware daertoe expresse last ende ordre uijt het Vaderlandt quame van de Heeren Bewindhebbers die hij sich altijt geern soude onderwerpen ende onvermindert sijn jegenwoordige qualiteijt rangh ende ordre in Raade van India ofte die hem na desen noch van de Heeren Principalen soude mogen gedefereert ende toegevoecht worden, waervan Sijn Ed. bij den Raet eenstemmich toesegginge gedaen is, alsoo doch om de voorsz. geresene ende ingewortelde ongenuchten te extirperen, mitsgaders om alles op gemde Eijlandt op den goeden voet ende in behoorlijcke ordre te brengen, wel soo veel ende langer tijt vereijscht sal worden, willende vertrouwen dat de welgemde Heeren Principalen hetselve voor goet ende Wel gedaen sullen houden.
Is daer geen myddel tegen diesen vyandt? M. A. Ja, den neerstigen byenman moet in den Lenten letten als hy begyndt te koemen en door den Somer de byen visiteeren en reynigen en de motten dooden; want gelyk een kyndt niet gesondt is als het ongesiefer de overhandt heeft, alsoo heeft de bye, in welcke de mot is, geenen goeden voortgang. D. Vr. Waerdoor ofte waervan komt de mot in de bye?
Van de Hr. van Gotto sijn acht Nederlanders die met een cleen vaertuijg aldaar van de Coereese eijlanden waeren aengecomen tot Nangasackij opgesonden verhaelende dat se in't jaer 1653 op't Quelpaerts eijland met 't jacht de Sperwer verongeluckt en sich aldaer 36 menschen gesalveert hadden maer waeren van de Coereesen seer armelijck getracteert en soo nu en dan van 't eene eijland nae het ander vervoert, sulx datter in den tijt van 13 jaeren dat aldaer gesworven hebben 20 personen sijn comen te sterven, waervan 8 gelijck vooren geseijt, met een cleen onnosel visschers vaertuijgjen sijn gevlucht, de andere acht sijn daer noch gebleven, onder anderen verscheen daer bij haer een out man die seijde in cromduijts dat hij ook een Hollander was geboortig uijt de Rijp, genaemt Jan Janszen Weltevreden, hebbende daer all 39 jaeren geweest en dat hij ao 1627 op 't jacht Ouwerkerck had gevaeren en bij geval met een Chineese jonck aldaer was geraeckt, hoe de vordere Nederlanders die daer verbleven en d' andere aght die tot Nangasacki sijn comen vluchten genaemt sijn, worden met naemen en toenaemen in 't Japanse dagregister op 14n September 1666 bekent gemaekt, waertoe ons vorder om in desen kort te gaen, diesbetreffende gedraegen.
Niemand kon door het bosch gaan, want het was «besloten met diversche barrieren en rontom met eenen gracht van tien, twaelf voeten breet.» Gansch het woud was «verdeeld in negen hauwen, waervan ieder jaer eenen hauw werd vercocht.»
Dit kan seker door de ondervinding geapprobeert worden, want sluyt eenen swaerm plotseling in een liedigen korf soodat hy niet in kan vliegen of blomsel haelen, eventwel sal hy raeten maeken. D. Vr. Waervan maeken de byen het was ofte de raeten? M. A. Dit antwoort en dese vraeg kan mit seekerheydt niet beantwoordt worden, omdat alle gemeine saeken der byen, door de ondervindingh niet ontdekt syn.
Daerenboven moeten sulcke byen in het begin van Februarius worden gevisiteerd, is er geenen honingh in soo moeten sy omgejaegt worden, waervan wy later sullen handelen; hebben sy nogh honingh, bindt een raet tusschen haere raeten, opdat sy onderhouden worden en haeren vasten honingh spaeren. Capittel II. Wat nog moet geobserveert worden.
Woord Van De Dag