Vietnam or Thailand ? Vote for the TOP Country of the Week !
Bijgewerkt: 30 september 2025
Hoe zuiver en diep-gegrift is met één trek in die paar door mij gecursiveerde woorden, het werken der Onbewustheid aangegeven. Hoe wordt door dat ééne beeld van de gaal den lezer fel de psychische oorzaak der Nouvelle Héloïse duidelijk: zooals de gaal zingt uit liefdesdrang zóó schreef Rousseau dit boek.
In die vijf jaar tusschen 1757-1762 ontstonden de vier werken de wortels van twee hunner reikten diep in den tijd terug die te zamen het beeld vormen van zijn wereldbeschouwing en zijn wezen op het hoogtepunt zijner kracht. Het zijn: de "Lettre a d'Alembert," de "Nouvelle Héloïse," het "Contrat Social" en de "Emile." Zijn vroegere geschriften, met name de beide "Discours," zijn nog slechts aanloopen tot deze werken. Daarin tast hij nog, zoekt hij zijn weg, overdrijft zijn eigen gedachten; mist hij de harmonie en de zekerheid van den meester nog. Wat de werken n
In de vier werken der groote jaren heeft hij de hoofdpunten eener levens- en wereldbeschouwing: de verhouding van den mensch tot de natuur, (god, het universum), en de verhoudingen der menschen onderling (staat, eigendom, liefde en huwelijk, opvoeding, moraal, klasse- verhoudingen) uitgebeeld. In de "Nouvelle Héloïse" en de "Lettre
Eerst veel later vernam hij wat er gebeurd was. Mme de Luxembourg en de Malesherbes hadden gehoopt, dat de fransche uitgave door de censuur toegelaten zou worden; toen zij merkten, dat zij zich vergist hadden en de uitgever in geen geval vergunning zou krijgen, besloten zij het werk ongecensureerd, dus tegen het wettelijk verbod te doen verschijnen; een schromelijke onvoorzichtigheid, al wordt zij eenigszins begrijpelijk door het feit dat de "Nouvelle Héloïse," waarin evenals in den "Emile" de "natuurlijke godsdienst" verheerlijkt werd, in Frankrijk niet verboden was geworden.
Zwaar was dat afscheid der jeugd, sloopend voor zijn lichaam en zijn zenuwstelsel. Toen zonk de vlam in een, in hem bleef niets dan wat asch van innering. Maar buiten hem groeide, schepsel van vuur en tranen, het wonderbare boek, geschreven in een taal vol teederheid en gloed als 't zingen van de gaal is in milde lentenachten: de "Nouvelle Héloïse."
Doch indien het eene ligtvaardige profetie van hem geweest is, dat geene vrouw van eer zijne =Nouvelle Héloïse= zou kunnen lezen zonder zichzelve te gronde te rigten, zou de uitkomst hem ook gelogenstraft hebben, indien hij van zijne =Confessions= beweerd had, dat enkele hoofdstukken van dat boek volstrekt ongeschikt zijn om onder vier oogen door een jong mensch te worden voorgelezen aan de echtgenoot van zijnen gastheer?
Beide, hij en Torteltak, werden minzaam maar ernstig door Pols aangevallen, die verklaarde, dat de Nouvelle Heloise een heel overdreven boek was, en dat hij al die kunsten van den minnaar van Julie heel leelijke dingen vond, die niet te pas kwamen; dat hij nooit zoo ver had moeten gaan van haar zijne liefde te verklaren, ja zelfs dat hij haar nooit lief had moeten hebben; en dat hij, Pols, wel altijd zou oppassen, een meisje, dat hij toch nooit kon trouwen, zulke dingen in het hoofd te brengen.
De "Emile" verscheen temidden van een gespannen stilte; zijn literaire vrienden en kennissen deden zoo vreemd, alles was heel anders dan bij de verschijning der "Nouvelle Héloïse;" d'Alembert schreef hem om hem geluk tewenschen, maar onderteekende zijn schrijven niet; Duclos, een der weinige letterkundigen, waar hij goed mee was gebleven, schreef hem heelemaal niet, maar wachtte tot hij hem sprak om hem zijn bewondering te betuigen.
Het recht der liefde is niet absoluut, het wordt begrensd door een ander recht, daarvoor moet het wijken: de maatschappij overwint de natuur, zedelijke plicht de zoete neiging. Deze grondgedachte is het, die Rousseau in de laatste boeken der "Nouvelle Héloïse" in beeld heeft gebracht.
Neen, maar liefde èn plicht in een eenheid vereenigd, de gloed en de teerheid, de verrukking en dronkenheid der liefde allengs verkeerend voor denzelfde en voor dezelfde, in kalmere meer bezonkene genegenheid, in diepe vertrouwdheid en rustiger waardeering. Dit, en dit alleen erkennen wij als het ideaal. Zoo spreken en zoo willen wij, ontgroeid aan de "oplossing" der "Nouvelle Héloïse."
Woord Van De Dag
Anderen Op Zoek