Vietnam or Thailand ? Vote for the TOP Country of the Week !
Als een van hen aan de Kaap stierf, werden zijn bezittingen verkocht om de onkosten van de begrafenis enz. te bestrijden. Dat werd gewoonlik zó gedaan, dat het zelden gebeurde, dat er iets van betekenis aan de bloedverwanten in Europa kon gestuurd worden . Uit deze enkele gegevens heeft men reeds kunnen opmaken, dat mijn oordeel over het bewind der Oost-Indiese Kompanjie niet al te gunstig is.
Zij hebben gestreden voor hun vrijheid en de burgers hier hebben die eenvoudig ontvangen als een genadegift. De manier, waarop de Kompanjie de burgers behandelde, als 't op de aankoop van hun produkten of op de heffing van belastingen aankwam, was vaak evenmin geschikt om hen tevreden te stellen. Over de houding van de regering in 1708, toen de korenoogst zo overvloedig was, sprak ik hierboven.
Orkanen vernielden veel bomen en ontsnapte slaven staken vaak de gebouwen van de Kompanjie in brand. Het valt dus niet te verwonderen, dat het aankweken van bomen een levenskwestie werd. Kolbe verhaalt, dat een rijk burger een dienaar van de Kompanjie had weten over te halen hem wat eikenloof te bezorgen.
Dan waren zij ook vrij om handel te gaan drijven, voor zover de wetten en plakkaten der Kompanjie dat toelieten. Maar die vrijheid was slechts voorwaardelik. Want de Kompanjie behield zich het recht voor »omme hun ten allen tijden wanneer benodigt ofte zijn gedrag niet betamelijk weesen mogen wederom in dienst te nemen."
Het schapevlees ging van 1705 tot 1713 nog belangrijk in prijs achteruit, want Valentijn verhaalt, dat het in het laatstgenoemde jaar voor de burgers maar 13 duiten per pond kostte. Hij vertelt er tevens bij, dat de leverantie aan de Kompanjie per jaar 20
Thunberg ontmoette in 1773 een zekere Jacobus Botha, die toen 81 jaar was. Hij had veel geld verdiend met de verkoop van olifantstanden, die de Kompanjie tegen 1 gulden per pond opkocht. De moed, waarvan ik zo even sprak, was een hoofdtrek van het karakter van de Kolonisten.
Ze verhandelde, zegt hij, elk jaar voor 300.000 gulden koopwaren, waarop zij 75 percent won. Nooit is het misschien openhartiger gezegd dan door d'Ableing, wat het doel der maatschappij was en waartoe haar ambtenaren moesten dienen. De plicht van de ambtenaren is, zo zegt hij, de profijten der Kompanjie te vermeerderen.
Na dit alles gelezen te hebben, zal men het met mij eens wezen, dat er alle reden is om te geloven, dat de aanhankelikheid aan Nederland door het optreden der Kompanjie niet groter werd. »Als ze spraken van getrouwheid aan Nederland en de Staten-Generaal dan was dit uit een soort van plicht gevoel, maar niet een uiting van persoonlik gevoel" . Leibbrandt, Journal. Leibbrandt, Journal.
Die ladingen waren stellig niet groot of de Kompanjie heeft er zich goedkoop af gemaakt, want Valentijn zegt, dat als iemand 't hout kopen moest om te branden, hem dit wel 5 of 6 gulden per week zou kosten. De duurte van dit hout was misschien de reden, waarom men naar andere brandstoffen uitzag.
Want de Verenigde Oost-Indiese Kompanjie had zich als voornaamste doel gesteld de grootst mogelike dividenden uit te keren onder het aanvaarden van de kleinst mogelike verantwoordelikheid. In dit licht nu moeten al haar handelingen, haar bepalingen, wetten en plakkaten beschouwd worden. De kolonisten zijn voor haar een noodzakelik kwaad.
Woord Van De Dag