Vietnam or Thailand ? Vote for the TOP Country of the Week !
Bijgewerkt: 8 juni 2025
Ik erken het volmondig: een geweldenaar als Multatuli, met zóó vrouwelijke zachtheid als zijn gemoed bezat; een hater mèt zóóveel liefde; een beeldstormer met dat ééne verlangen: plaats vrij te maken voor zijn reuzenbouw van rechtvaardigheid en menschenmin en schoonheid; zulk een met zóó groote fouten en ontzaglijke deugden, is voor de jeugd vol gevaars.
Nu vraagt u mij, onze denkbeelden te omschrijven, maar dat kan ik niet. Ze stonden niet zoo heel vast. We wilden eenvoudig "nieuw leven" brengen, anders kan ik mij niet uitdrukken. We dweepten met Rodenbach en Pol de Mont en met Hélène Swarth die toen nog te Mechelen woonde. Van Holland wisten we weinig. Zooals van zelf spreekt, Multatuli met zijn opruiende geschriften trok ons aan.
Zoowel in het puntig, scherp formuleeren zijner denkbeelden, als in het dichterlijk inkleeden er van toont Multatuli zich een meester. De strekking der Ideën is in I. 136 uitgesproken: "De roeping van den mensch is mensch te zijn. Daarheen moeten leiden: opvoeding, onderwijs, beroepskeuze, zedeleer, wetgeving, godsdienst."
Multatuli, "ik heb veel geleden", dat is wel de rechte naam voor een apostel. Niets heeft hem ontmoedigd. Onvermoeid heeft hij geroepen; hij heeft het stelsel van roof en onderdrukking blootgelegd, en zijn adem heeft het trotsch gebouw van onrechtvaardigheid ter neer geworpen.
Nadrukkelijk waarschuwt Dekker zijn landgenooten, dat Indië voor Nederland verloren zal gaan, "als Nederland niet zorgt, dat den Javaan recht wordt gedaan". Meer en meer gaat Multatuli inzien, dat Indië alleen gered kan worden, door Nederland te redden van den leugen. Hij roept, wie nog niet heelemaal zijn verleugend, op tot den strijd, tot het streven naar waarheid.
Het ligt in onzen tijd, zich zoo te gedragen als Nietzsche heeft gedaan, maar een man als Multatuli dee' 't toch volstrekt niet. Al heeft die later het publiek veracht, zijn streven richtte zich op de maatschappij, en van het literaire dichterschap wou hij niets weten.
Multatuli zoekt de oorzaak van dit talmen in de algemeene achterlijkheid der Hollandsche natie, in de verleugening van maatschappij, politiek en regeering. Hij stelt zich tot taak de kluisters van overgeleverde opvattingen op 't gebied van staatkunde en moraal, van zeden en van godsdienst te verbreken.
De kamer was vriendelijk en zindelijk maar uiterst eenvoudig ingericht. We hadden haar gehuurd voor zes thaler 's maands. Maar op dat kanapétje aan die wrakke tafel zat hij... Multatuli. Zijn positie was ellendig, maar dat kon niet zoo blijven. Als hij zeide: Jou althans kan niemand mij afnemen! dan was ik voldaan.
Genoeg zij 't, dat Multatuli tot die wijsgeerig-denkenden behoorde, die meenen, dat elke oorzaak noodwendig het gevolg heeft, dat eruit voortspruit, m.a.w.: zij had nimmer een ander gevolg kunnen hebben. Waarom hij dan ook aan de causaliteit den naam Fancy geeft, zal u nu wel duidelijk zijn.
Slechts één door mij bij het citeeren gemaakte opmerking de andere zijn voor een algemeen publiek te weinig belangrijk zij hier herhaald: De dialoog in dat gedeelte van ons boek, staat slechts ten deele in dialect. Multatuli achtte zich na het toonen van een staaltje daarvan, ontheven van den kunstenaarsplicht, den dialoog aldus weer te geven.
Woord Van De Dag
Anderen Op Zoek