Vietnam or Thailand ? Vote for the TOP Country of the Week !
Bijgewerkt: 8 juni 2025
Maar Multatuli plaatst Wouter midden in het leven. Hij laat Wouter opgroeien in een uiterst-bekrompen, kleinburgerlijke omgeving.
Want ondanks alle uitweidingen is ze in zichzelven een eenheid van groote schoonheid. Dit nu komt beter tot zijn recht in een afzonderlijke uitgave, dan in de Ideen zelve. Wegens den innigen samenhang met de Ideen echter is Multatuli nooit overgegaan tot het bewerken eener afzonderlijke uitgave en heeft zijne weduwe sterk geaarzeld, eer ze er toe kon besluiten.
Immers: het kunstvoortbrengen, zegt hij, is niet iets willekeurigs, dat hij doen of laten kan wanneer het hem belieft, maar hij doet het slechts, wanneer hij door zijn innerlijken drang ertoe wordt gedwongen. Die drang is de resultante, het uitvloeisel van de factoren, die te zamen den mensch Multatuli vormen.
Als Multatuli met de Max Havelaar geen onmiddellijke verbeteringen en hervormingen ten bate van den Javaan en geen schitterende rehabilitatie van Douwes Dekker kan verkrijgen, wordt uit den kolonialen profeet, de Hollandsche hervormer geboren. In het staatkundige maatschappelijke en geestelijke leven van zijn volk vind hij den grond van 't Indisch wanbestuur.
Pierre Paul et Virginie en Duitsche romantici als Hoffman en von Sallet beeldden in Das fremde Kind en Contraste und Paradoxe het zieleleven van het kind uit. Deze lijn heeft Multatuli in onze letteren voortgezet, later hierin gevolgd door Van Eeden met zijn Kleine Johannes.
De verleugening van 't maatschappelijk en geestelijk leven zal Multatuli ontmaskeren, door alle geüsurpeerd gezag te ondermijnen. In de eerste plaats tast hij conventioneele deugd en Godsdienst aan. En als Fancy dit troosteloos vindt wijst Max haar op gezag door liefde, op welvaart door rechtvaardigheid, op geluk door deugd: mensch zijn dat is alles!
Deze Amsterdamsche deftigheid van de hooge stoepen heeft M. meesterlijk geteekend, en ook de neerdrukkende invloed van deze ziellooze omgeving op Wouter. Maar ook in handelskringen staat tegenover vervlakking en versteening warm menschelijk gevoel. Tegenover de deftige opgeblazen voornaamheid van het handelshuis op de Keizersgracht teekent Multatuli de jodenbuurt met z'n lèvenden handel.
En ik zou dansen met de bruid, die ik graag lijden mocht ... vroeger. Hier schijnt onze groote kunstenaar "er even uit." Immers dat "vroeger" beteekent: nu ik priester ben, zou mij dat niet geoorloofd zijn "haar graag te mogen lijden." Jansen, mag, wil zijn figuur volmaakt gaaf blijven, niet geweten hebben dat zijn liefde een "zondige" was, en Multatuli laat het hem klaarblijkelijk wèl weten.
Maar indien zulk een scheppend kunstenaar nu meent, dat hij op grond van dat intuïtief vermogen, ook spreken kan over kunst, als hij niet geïnspireerd is, dan vergist hij zich leelijk en dat blijkt zoowel bij Multatuli als bij Hildebrand.
De meeste jongelui hadden geen oog voor hem. Maar des te meer voelden wij, die een anderen kant uit wilden, ons tot hem aangetrokken. Hij kwam voor al zijn meeningen uit, ook tegenover jongelui, en juist zijn onafhankelijkheidsgevoel maakte, dat hij op ons een invloed had, die te vergelijken is met den lateren invloed van Multatuli.
Woord Van De Dag
Anderen Op Zoek