United States or Jamaica ? Vote for the TOP Country of the Week !
Cung ganoon, po, aco,i, sasapol na. Aco, po, ang uica nang matandang Basio, ay anac nang taong mahihirap, na manga maglulupa, manga opahan, subali,t, matatacutin sa Dios. Maliit na maliit pa aco, na hindi pa halos marunong magusap, ay pilipilit na, po, acong pumasoc sa escuelahan arao-arao na ualang falla.
Umalis na parang hilong banak si Tio Agong; ako sa inyo'y may sasabihin, tayong lahat ay m~ga mangagawa ni tio Agong, kung ang isa ba sa atin ay apihin niyan, ¿anong mabuti nating gawin? Lahat. Pag-isahan nating iwan. Totong. Pagka't panahon n~g ating ipamalas ang kahalagahan mangagawang lahat n~g huag apihin tanang mahihirap na anak n~g pawis, sadlakan n~g saklap.
¿Baquit caya ang mag-anac ni cabézang Dales, na mababait na tauo, at dati-dati ay mayayaman, na parang sinabi co sa itaas, ay naguing mahihirap, na macain man ay uala? Baquit caya ang cadalamhatian nang loob, ay siyang iquinamatay ni cabezang Dales, ni cabezang Angi, at ni Felicitas?
Ang isa pa roo,i, ang caramihang gamot na ipinagbibilin niya sa man~ga mangagamot, ay ualang liuag hanapin. Caya n~ga yata, nang dumating sa aquing camay itong caguilaguilalas na libro,i, pagcaraca aquing isinalin sa uicang tagalog, aua co sa man~ga mahihirap na maysaquit na tagalog. Houag isipin ninyo, na yaong man~ga gamot na nabibilin dito,i, ualang cabagsican, sapagca ualang liuag gauin.
Ang madlang tao ay nan~gagtayo sa tapat ng "Dulaang Makata", na wari ay nan~gag aantay ó inaaban~gan ang pagpasok ng mga binibining dadalo sa Dulaan ng gabing iyon, nang marin~gig ang pan~galawang tugtog ng isang maliit na batin~gaw ay dagling nan~gag sipasok sa Dulaan, na noo'y punu na ng mga magsisipanood, samantalang ang mga mahihirap na di makaupo sa isang "butaka," ay nanga sa "entrada general."
Dito sa boong bayang ito,i, uala cayong ibang mariringig cundi manga pagpupuri sa naturan cong manga tauo, palibhasa,i, mababanal sila,t, masimbahin; maauain sa manga pobre at mahihirap na tauo; masusunurin sa manga utos nang Dios, nang Padre Cura, at nang manga Justicia na cung sabihin co sa catagang uica at: ualang-ualang sucat ipagpintas sa canila sa ano pa mang bagay.
Buhat n~g masumpong ca naming hindi nacacaalam-tao't punô n~g m~ga sugat ay dalawang buwan na sa itaás ang nacararaan; ang isip nami'y mamámatay icaw.... ¡Gantihín nawa cayó n~g Dios; camí po'y totoong mahihirap! ang mulíng sinabi ni Basilio; datapuwa't yayamang Pascó n~gayón, ibig cong pa sa bayan upáng aking tingnán ang aking iná't capatid na maliit. Marahil hinahanap nilá acó.
Sinabi co nang hindî nagpapabayad si Rizal, sa lahát n~g m~ga taga Dapitang canyang guinágamot; datapuwa't sinísin~gil cung m~ga ibang láhì at ang nasísin~gil niyang ito'y canyang ipinamímili n~g m~ga cailan~gang ipinamamahagui sa mahihirap, ó cung dilî caya'y guinugugol sa icagagaling n~g bayan. May na pa sa Dapitang isáng inglés na may bilíg ang isang matá upang ipagamót sa pahám na itinapon doon. Guinamot siya ni Rizal, inalis ang bilíg at lumiwanag ang matá. Nang magaling na'y sinin~gil siya ni Rizal n~g limangdaang pisong guintò, at pinagbayaran naman n~g inglés n~g maluwag sa loob. Ang salaping ito'y guinugol ni Rizal sa pagtatatag n~g m~ga ilaw sa m~ga lansan~gan at plaza n~g Dapitang dating wala roon. Nagtayô si Rizal n~g isáng Hospital sa tapat n~g canyang bahay, at doon niya dinadala, pinacacain, inaalagaan at guinágamot ang lahat n~g m~ga mahihirap na nan~gagcacasakit. Sariling salapî ni Rizal ang guinugol sa pagpapagawâ n~g hospital na iyon, at sariling salapî rin niya ang guinugugol naman sa m~ga cailan~gan at casangcapan n~g hospital at ang sa m~ga gamót, pagcain, pag-aalagâ at iba pa. Sa cagandahan n~g canyang loob ay culang na lamang ang siya'y sambahín n~g m~ga taga Dapitan, na pagcakita sa canya'y bumabatî at nagbibigay galang n~g higuit sa pag-galang sa páring cura at sa Gobernador, palibhasa'y paggalang na cús
At sa catunayan, ay magtanong cayo sa canino man dito sa bayan, at asahan ninyo, na hindi sasabihin sa inyo baga, na ang mag-anac na cabezang Dales ay mahihirap, cundi ang isasagot sa inyo, na sila,i, maguinhauang tauo, at mayayaman. Ñguni,t, ¡oh carupuca,t, caiclian nang mañga bagay-bagay dito sa mundong maraya!
Lumabás ang procesión pagca alas ocho y media sa lilim n~g m~ga toldang lona. Nacacahawig din n~g guinawâ, cahapon, baga man may isáng bagay na nabago: ang m~ga Hermano n~g V.O.T., na m~ga matatandang lalaki't babae, casama ang iláng m~ga dalagang patungó na sa pagtandá, ang pananamit na dalá'y mahahabang hábitong guingón: damít na guingóng magaspáng ang sa m~ga mahihirap, at ang sa m~ga mayayama'y guingóng sutlâ, sa macatuwid baga'y ang tinatawag na "guingông franciscano", sa pagca't siyang lalong caraniwang gamitin n~g m~ga cagalanggalang na m~ga fraileng franciscano. Ang lahat n~g m~ga mahal na hábitong iyó'y m~ga dalísay, sa pagca't pawang galing sa convento sa Maynil
Salita Ng Araw