United States or French Guiana ? Vote for the TOP Country of the Week !
Hoe algemeen die huisnamen waren, hoe zy aan alle mogelike dingen en zaken waren ontleend, hoe zy reeds vroeg, by de eerste opkomst onzer steden in de middeleeuen, in gebruik kwamen, en hoe zy stand hielden tot in het begin dezer eeu dit alles kan men uitvoerig en geestig beschreven vinden in het te recht vermaarde werk van Van Lennep en Ter Gouw, De Uithangteekens.
De bloesem van den mispel, de »mispelblom" was afgebeeld op het oude wapenschild van Gelre, en werd dien ten gevolge wel »de geldersche bloem" en »de geldersche roos" of »Roos van Gelre" genoemd. Van Lennep en Ter Gouw zeggen er van, in hunne »Uithangteekens", dl.
En om nog een paar voorbeelden by te brengen, kan ik niet beter doen dan de woorden aan te halen van J. ter Gouw, voorkomende in diens werk Amsterdamsche kleinigheden Amsterdam, 1864 bl. 58: »Daar klonken wel wat raarder namen in den ouden tijd. Blader de historiën, de oude registers, brieven en keuren maar eens door.
Poorters en boeren, doorgaans aan stad of dorp gebonden, kwamen zelden buiten hunne streek of hunne gouw, veel minder in vreemde landen, tenzij een bedevaart of een krijgstocht er hen toe dwong.
De trage verbeelding der bewoners van deze lage landen kreeg een schok, werd opgewekt, geprikkeld. Welk een indruk moet het Zuiden, moeten die landen der zon met hun geheimzinnig achterland, hebben gemaakt op de ruwe maar ontvankelijke gemoederen dezer zonen van het Noorden, die zich voor het eerst verplaatst zagen buiten de enge grenzen van hun gouw of graafschap!
Breda toch was vanouds een heerlijkheid, die, gelijk wij zeiden, in 1403 aan het stamhuis der graven van Nassau uit de Lahn gouw kwam, welk geslacht zich weldra tot de vermogendste familie der Nederlanden verhief. Thans zijn die eigendommen aan den Staat gekomen.
Na den genoemden brand van 1438 was het kasteel grootendeels vernield; in 1577 werd het overige door de burgerij verwoest, een enkelen zwaren toren uitgezonderd, die in de eerste helft der negentiende eeuw werd gesloopt. Wij mogen niet langer vertoeven in "ter Gouw" en evenmin ons in haar geschiedenis verdiepen, maar wenden ons weder naar buiten.
Maar daar wilde zij niet van hooren en zij deed hem tot aan de deur uitgeleide. Slob en hij brachten het schuitje naar den Overtoom en wonden het met vereende kracht over den dijk in de Westzaner Gouw. En weldra was Marten weer alleen. Hij roeide met krachtige slagen voort, want de ongerustheid over het lot van Anna dreef hem tot spoed.
In het werk De Uithangteekens van Van Lennep en Ter Gouw kan men daarvan eenige voorbeelden vinden. En zulke huisnamen gingen eveneens wel over op de lieden, welke die huizen bewoonden, en werden, by verloop van tyden, van toenamen tot vaste geslachtsnamen. Als voorbeelden noemen wy: de Karsseboom en de Sparreboom, beide te Leeuwarden als huisnamen voorkomende.
Zoo was er voor weinige jaren nog te Haarlem een huis dat »De Houtmaat" in den gevel voerde. En als eene woordspeling met het bevel: »houdt maat!" stond er op dien gevelsteen in geestig rijm: "Want het is een wijs man Die de maet houden kan." Deze aardige gevelsteen is door Van Lennep en Ter Gouw onvermeld gelaten. Daarom heb ik aan zyne beschryving hier een plaatske ingeruimd.
Woord Van De Dag