United States or Bosnia and Herzegovina ? Vote for the TOP Country of the Week !
Hier en daar vinden wij in deze boerden en sproken aanwijzingen omtrent den weg, waarlangs het verhaal den verteller had bereikt; uitdrukkingen als b.v.: "Ic quam eens daer men mi sede" of: "Ic vant ghescreven ende las"; doch zulke aanwijzingen zijn schaarsch en niet alle duidelijk . Duidelijk is daarentegen het streven van sommige dichters de verhalen te localiseeren; de stukken heeten te spelen, zijn misschien soms ook werkelijk zóó of ten naastebij zóó gebeurd, "in 't lant van Loon," "te Hasselt in die goede stede," "te Dordrecht in de poort," "Tantwerpen in die coperstrate" . Zooals men kon verwachten, worden wij hier vaker naar het Zuiden dan naar het Noorden dezer landen verplaatst.
Een steil pad voert langs de rotswanden naar boven, naar het plateau, waarop nog de overblijfselen te herkennen zijn van den overouden burcht, die eens op deze rots troonde en waaraan de naam verbonden is van die vier Haymonskinderen, die trotsche krijgshaftige paladynen van Karel den Groote, wier merkwaardige lotgevallen, schitterende heldendaden en romantische avonturen nog eeuwen lang hebben voortgeleefd in volksliederen en sproken.
Dat de sproken alle een zedelijk karakter vertoonen, kan ons niet verwonderen. Een dezer sprookdichters blijkt zelfs zoo nauw van geweten, dat hij het noodig acht zijne toehoorders gerust te stellen omtrent zeker gemis aan waarheid dezer verdichte verhalen. In een enkel geval is de moralisatie bijna even groot als het verhaal zelf.
De samenstellers van Sinte Amands Leven en van de Tien Plaghen beseffen wel dat zij geene "meesters" in de kunst zijn, dat "diepheit van dichtene" en "sproken van cunsten fijn" hunne zaak niet is.
Vertelsels en vage, halfverstane lectuur in boeken die hij moeilijk kan ontcijferen, maken hem vaardig in het verhalen van wonderbare sproken, later, als hij in de enge straten zich tusschen de speelgenooten mengt.
De sproken zijn, op het Baghijnken van Parijs na, gedicht in doorloopende verzen, paarsgewijze rijmend of met overslaande rijmen; de boerden, luchtiger van karakter en stemming, hebben in een paar gevallen den luchtiger gang van het verhalend in coupletten afgedeeld lied. Verscheidene dezer ernstige of komische verhalen zijn in allen eenvoud goed verteld,
De sproken zijn zeker voor een deel, voor het grootste deel misschien, afkomstig uit middeleeuwsche bronnen als Vitae Patrum, Gesta Romanorum, Dialogus Miraculorum, Liber Apum, Legenda aurea; voor een ander deel zeker ook door mondelinge overlevering verbreid. Met den invloed der Fransche literatuur zal men ook hier rekening moeten houden .
Die moeilijkheid ontslaat ons echter niet van de taak om te pogen, ook deze stof te beheerschen door haar te verdeelen. Wij zijn gewoon verhalende gedichten van komischen aard boerden en van ernstigen aard sproken te noemen; doch wij mogen niet voorbijzien, dat het hedendaagsch en het vroeger spraakgebruik elkander hier niet volkomen dekken.
Zoo wandelden de jongelieden, telkens als hun een vrije zaterdag-middag of een schoone zomer-avond gegund was, frisch er op los; ver langs de eenzame boorden van de Rotte, rondom de golvende, van wilgen en biezen omzoomde plassen, dwars door de velden naar een dorp in den omtrek samen zingend in den wind met den rietvink, kruiden lezend, sproken dichtend, droomen droomend, muziek vernemend en wonderen speurend, waar de zinnen van anderen niets zouden opgemerkt hebben dan kaalheid en platheid vunzig water en drassig veen.
Dat de boerden vooral voor de burgerij bestemd waren zou men op zich zelf reeds vermoeden; dat vermoeden krijgt meer zekerheid door een aanvang als: "Alle swighet ende hoert," of: Ghi goede liede, hoort na mi! Selke boerde en hoerdi nie Als ic u hier sal vertellen. Maar ook sproken en andere ernstige stukken zullen zeker wel eens voor de mindergegoede standen zijn voorgedragen.
Woord Van De Dag