United States or South Georgia and the South Sandwich Islands ? Vote for the TOP Country of the Week !
Kort vóór of na den eersten Kruistocht waren de oudste Chansons de geste reeds gedicht: de grootsche Chanson de Roland, de indrukwekkende Lorreinen, barbaarsch als de Roodhuiden, de bloedige Raoul de Cambrai, Girart de Roussillon, een deel van den Guillaume d'Orange, de Aiol.
Maar nauwelijks heeft zij dat woord gesproken of de vuist van den geweldenaar treft haar zoo in het aangezicht dat het roode bloed op hare voeten stort. Niet overal zijn de toestanden zoo aangrijpend, geweldig of ruw; ook voor het zachte, het teedere is er eenige plaats. In de grootsche Chanson de Roland komt de teederheid soms te voorschijn als een weemoedig zonnetje uit dreigende onweerswolken.
Begrijpelijk is het, dat men een oogenblik denkt aan het indrukwekkend slottafreel der Nibelungen, in BOUTSAERT den grimmigen HAGEN meent te herkennen, in ROBBRECHT "Giselher daz Kint". Terwijl de strijd in de Kerk woedt, springt WALTER, een dienstman van den graaf die zich op het orgel verscholen hield, naar beneden midden tusschen de vijanden een sprong die doet denken aan den vervolgden HERNANT in de Chanson des Lorrains . Maar er is in de middeleeuwen meer gelijk dan eigen, en dergelijke overeenkomsten bewijzen alleen, hoe zeer het middeleeuwsch epos in hoofdzaak juiste afspiegeling der werkelijkheid bevat; niet dat een episch dichter het oog hield gericht op een of ander historisch feit.
Laten wij ons dus een oogenblik herinneren, dat, na de grootsche, epische, maar dikwijls ruw-zedige Middeneeuwsche romans-in-verzen, die, na Charlemagne's dood, de sagen bezongen der dappere Pairs des grooten Keizers en waarvan de Chanson de Roland het prachtige voorbeeld is, een nieuw ideaal ontstaat voor de Ridderschap en voor de Litteratuur, die haar bezingt.
VELDEKE'S Eneïde is het vroegste episch vertaalwerk dat wij met zekerheid kunnen aanwijzen; daarna komt een deel van den Roman de Troie, vertaald door SEGHER DIEREGOTGAF. Zou de vertaling van de Chanson de Roland niet ouder zijn dan beide? Onmogelijk is dat niet, zelfs m.i. niet onwaarschijnlijk, aangezien het oorspronkelijk gedicht reeds vóór den eersten Kruistocht bestond.
Toont de onbekende dichter der Chanson de Roland niet eene sterke liefde voor "dulce France"? Het zou geen wonder zijn, dat menig hoorder der Nederlandsche bewerking zich bewust is geworden van de liefde tot zijn geboorteland, waar hij ROELANT hoorde zeggen: Dan wille God niet, dat ghesciet, Dat soete Vrankrike bi mi Sijn eere verliese, hets soe vri!
Wat het fragment betreft, dat bekend is onder den naam Gwidekijn van Sassen, ook daarin blijft nog veel over dat opheldering behoeft . Met JEAN BODEL'S Chanson des Saxons heeft ons fragment niets gemeen; dat het vertaald zou zijn naar eene vroegere bewerking dezer stof die bewaard is gebleven in de Noorsche Karlamagnus-sage, acht ik onwaarschijnlijk wegens de gewichtige afwijkingen.
In Frankrijk hebben wij die nog vrij zuiver in het »Chanson de Roland" en nog een paar anderen van de oudere »Chansons de geste", in Duitsland is die in het Nibelungenlied en »Goedroen" overstreken met een laagje ridderromantiek dat er eerst afgeschrapt moet worden. Maar door het woeste en het ruwe in deze gedichten, schijnt een noblesse en een krijgsgeest van hoge menselike waarde.
Nergens kan men zo goed als hier het verschil in geest en toon bestuderen tussen nationaal heldendicht en geestelike rijmkroniek: de geleidelik en breed vloeiende vertellingsstijl van de laatste die niets overslaat, niets op de voorgrond schuift; de uitvoerige beschrijvingen der kostumes en ceremoniën, de lange redeneringen, steeds weer de mirakelen, het verlangen der Paladijnen naar het hemelrijk en de martelaarskroon alles zo geheel anders dan wat in de sfeer van de »Chanson de Roland" thuis hoort.
Zelfs waagden ze het enkele gedeelten uit de bijbel tot romantiese, roerende en onderhoudende vertellingen om te werken, eerst in Latijnse verzen, tot stichting der geesteliken zelf, later in de volkstaal om het publiek van de kermissen zowel als van de kastelen tot de lezing van vrome lektuur te brengen, in plaats van een geschiedenis als Tristan en Isolde of van het Chanson de Roland.
Woord Van De Dag