United States or Puerto Rico ? Vote for the TOP Country of the Week !
W. Carew Haglitt, ο τελευταίος του βιογράφος, στον οποίο χρωστώ πολλά από τα συμβάντα που αναφέρονται σ' αυτό το σημείωμα και του οποίου το μικρό βιβλίο είναι πράγματι ατίμητο στο είδος του, είναι της γνώμης ότι ο έρωτάς του στην Τέχνη και στη Φύση ήταν απλή καυχησιολογία και προσποίηση· κι άλλοι του αρνιούνται κάθε φιλολογική δύναμη.
Από του έτους εκείνου δυνατόν ειπείν ότι η γλωσσική μεταρρύθμισις απετέλεσε την κυριωτάτην του σκέψιν, περί αυτήν περιεστράφησαν όλαι του αι μελέται και τας περί ταύτης ιδέας του διετύπωσε διά μακρού φυλλαδίου — Το ταξείδι του Ψυχάρη — και δι' ολοκλήρου τόμου. Τα Είδωλα . Γράφων «βιογραφικόν σημείωμα» και ουχί «κριτικήν μελέτην» απέχω γνώμης επί του προκειμένου.
Την τελευταία φορά που ζωντανό τον είδα, είτανε στο γραφείο της «Εφημερίδος» . Ήρθε συντροφεμένος από δυο φίλους του. Μου γύρεψε χαρτί. Πήρε την πένα, σημείωσε βιαστικά με γράμματα που μόλις διαβάζονται: «Σήμερον το εσπέρας τελούνται οι γάμοι του μεγάλον ποιητού Βιζυηνού μετά της...» Εδώ σταματά το γράψιμο· το χαρτί με το σημείωμα το κρατώ από τότε σε κάποιο βάθος του συρταριού μου.
Η καθαρεύουσα ψάλλει επιβλητικά: «Λυσσά καταιγίς εις αγρίους δρυμούς — Και θύελλα μαύρη μαστίζει τα όρη. — Με κόμην λυτήν, απλανείς οφθαλμούς — Προβαίν' η κατάρατος Κόρη. — » Και η δημοτική αλαφρά παιγνιδιάρικα γλυκοτραγουδεί: «Ουδέ τάστρο της αυγής — έχει τόση χάρη — όσον έχεις όταν βγης — χαρωπό καμάρι». Αλλά τη φυσιογνωμία των «Βοσπορίδων Αυρών» μας δίνουν να καταλάβουμε καθαρά, και τελειωτικά τα δυο μεγάλα επικοδραματικά ποιήματα που ο ίδιος ο ποιητής γυρίζοντας από τη Γερμανία τα απάγγειλε, θεατρικά, από το Βήμα του Συλλόγου «Παρνασσού» και η «Νέα Εφημερίς» με διευθυντή τον Ιωάννη Καμπούρογλου, τον ίδιο αυστηρό κατακριτή του «Κόδρου», τα τύπωσεν εξαιρετικά στο φύλλο της, με μια κριτική προσωπογραφία του ποιητή, αντίθετα τώρα γεμάτη από εκτίμηση κι από θαυμασμό· σημείωμα, βέβαια κριτικώτερο από το πρώτο· γιατί πάντα σχεδόν η κριτική της προκοπής από τη συμπάθεια ξεκινεί κι από την αγάπη φωτίζεται.
Βραδύτερον δε η ιδέα της συλλογής των «Απάντων του» δεν έπαυσαν απασχολούσα αυτόν, ως δεικνύει και σημείωμά τι των από του 1885 και εντεύθεν τήδε κα κείσε διασπαρέντων μικροτέρων του έργων, όπερ ανεύρον εν μέσω των χαρτιών του. Αλλά τας μεν δαπάνας πολυτόμου συλλογής ο Ροΐδης δεν ηδύνατο φευ! πλέον ν' αναλάβη.
Λέξη Της Ημέρας