United States or Papua New Guinea ? Vote for the TOP Country of the Week !


Ang pinangagalin~gan nitong saquit na lagnat na manin~gas ay ang calaquihan nang pag-gaua, ang init nang arao, ang pagcapuyat, ang pag-inom nang alac na marami, ang pagcain nang man~ga bagay na mainit, ang casam-an nang panahon, cun parati bagang maalis-is at lauon nang hindi ungmuulan, at ang paghiga sa lupang basa.

Ang saquit na suba dahil sa cahinaan nang catauan nang tauo, ay hung mahalili, ó sungmasabay cun minsan sa pag-iilaguin nang malacas, sa pagbabalin~goyn~goy, ó sa pagpauis, sa malimit na pag-gaua nang mahalay, sa pagcapuyat, ó sa malauong pananab-ang nang pagcain; sapagca ang man~ga ganito,i, paraparang totoong nacacahina sa catauan.

Yaong damong yaon ay guinagamit sa pag-gaua nang alac sa bigas, nang tumapang ang levadura . Ang tapal ay papaltang macalaua arao-arao. Ito,i, turo ni P. Santa Maria. Datapoua cun ang maysaquit hindi gungmagaling, ay magpagamot siya sa marunong na médico. Ang gamot sa lungmalagui ang liig, na, ang tauag nang castila sa gayong saquit ay papera.

Cun minsan dinaraanan ang maysaquit nang hindi macahin~ga dahil sa napacapuno nang dugo ang caniyang baga, na caya na-aalaman yaon, ay sapagca ang pagdaan nang saquit ay capag siya,i, nahihirapan nang pag-gaua nang anoman, ó sapagca siya,i, mataba,t, malacas cumain, ó marami ang iniinom na alac, at ang pulso doon sa oras nang saquit, ay matigas at malacas, at mapula ang muc-ha.

Cun minsan naman, cun nahuhulog ó lungmulucso ang babaying buntis ó cun lungmacad nang matulin, ó nahirapan nang pag-gaua, ó cun inarauan, ó cun sungmusuca, ó nagalit, ó natacot, ó cun nacainom nang maraming alac ó cha, ay sungmasaquit ang caniyang bay-auang na yaong saquit ay ungmaabot hangang hita, bago sumunod doon ang pagsaquit nang tiyan, na dahil doo'i, nahahalatang macucunan siya.

Doon sa castillo bagá dadaanan tang dalauá, ay anim ang bateria tatayó ang centinela. At sa batería naman ay may cañong malalagay, na umaga'i, maguiguisnang pauang nangag-puputucan. Narito at cunin mo na itong mazo at barreta, sampóng pico at cuchara sa pag-gauá ay talagá. Quinuha na ni don Juan ang lahat nang casangcapan, at siya'i, noui na naman doon sa porterong bahay.

Cun anong nararamdaman niya noong hindi pa nagcacasaquit, at nang bagong magcasaquit siya. Cun napacarami ang caniyang cain ó ang caniyang inom nang malapit nang magcasaquit siya. Cun napagal siyang totoo nang pag-gaua ó paglacad. Cun nacacatulog siya. Cun namanglao ó nagalit. Anong nararamdaman niya arao-arao, hangang siya,i, maysaquit na. Cun siya,i, nalalagnat.

Maghulog ca nang timbang pisong pulot sa isang tagayang suerong malinao nang gatas nang cambing, ó baca, ó tupa. Nota. Ang pag-gaua nang man~ga extracto doon ituturo co sa número 29.

Cun ang dahilan nang saquit nang n~gipin ay ang bucboc, at cun nahahan~ginan na ang pinaca litid nang n~gipin, sapagca sinira,t, quinain nang bucboc, ay ang han~gin, ang pagcain, ang pag-inom, ang init, at ang pag-gaua, itong lahat na bagay ay paraparang nacalalaqui nang saquit nang n~gipin.

Párrafo I. Ang unang nacacapagcasaquit sa tauo, ay ang calacasan nang pag-gaua; yaon bagang tauong nagsasaquit gumaua, na ualang tahan arao-arao, na hindi nagpapahin~ga. Cun minsan ang gayong tauo,i, manhihina, at manlalata, at maliuag magsauli sa caniyang datihang lagay na magaling; cun minsan naman magcacasaquit nang garrotillo ó sintac, ó maguiguing ética caya.