United States or Senegal ? Vote for the TOP Country of the Week !


Vandaar dwaalde mijn blik nog eenmaal over de lage, beslijkte, dichtopeengedrongen huizenmassa, en ik vond Erzeroem in elk opzicht het type van een Oostersche stad. Zoodra ik den Palandoeken begon te beklimmen, was nergens meer een boom, ja zelfs geen plant of bloem, te ontdekken. Zelfs het gras was schaarsch en vertoonde zich eindelijk niet anders meer dan aan den oever der rivieren.

In het dorp Ghan bij Erzeroem, wordt zulk een boek bewaard, dat meer nog om den stijl, dan om de bewerking, ten zeerste de aandacht verdient. Men zou het voor een byzantijnsch of fransch werk uit de twaalfde eeuw houden, zoo gelijkvormig waren toenmaals de uiterlijke teekenen, waarvan zich de christelijke wereld bediende om haar denkbeelden uit te drukken.

Maar dit is een kunstmatige afwijking; de weg over Erzeroem en Trebizonde is korter en gemakkelijker. Hij zal dan ook opnieuw de groote verkeersweg worden, als naast de russische spoorweglijnen ook hier een zal worden aangelegd; d.w.z. wanneer Rusland over dit gebied de heerschappij zal hebben verkregen.

De vali van Erzeroem is de eenige, die de middelen, welke hem ten dienste staan, aanwendt tot dit doel. Hij heeft van uit de hoofdplaats twee wegen laten aanleggen, een naar Erzindjan, en een andere naar Kars, in Rusland. Dit heeft nog niet eens veel te beteekenen.

In 1903 daalde de thermometer te Erzeroem tot 39° onder nul en 's winters heeft men daar dikwijls weken en maanden achtereen een temperatuur van 15°-25° onder nul. Zelfs in de gematigde luchtstreek doet zich de onmiddellijke nabijheid van dat continentaal klimaat gevoelen, al naar de hoogte, waarop de verschillende plaatsen zijn gelegen.

Maar zooals thans de zaken staan, laten de Armeniërs liever hun koren op het veld verrotten, zooals somtijds gebeurt, door den al te grooten overvloed, dan de handen uit de mouw te steken. Zonder spoorwegen is geen uitvoer van graan mogelijk; op elken Hectoliter haver, die van Erzeroem naar Trebizonde wordt vervoerd, zouden vier gulden vervoerkosten komen.

Vostân en Artamid, dat zijn naam te danken heeft aan den eeredienst, hier oudtijds aan de godin Artemis gewijd. In Artamid ontmoette ik den Vali, die van mijn komst uit Erzeroem bericht had ontvangen. De waardige grijsaard scheen mij ten volle de achting te verdienen, die hem van alle zijden werd toegedragen.

Na een tocht van vier uren door de vruchtbare, maar schaars bebouwde vallei, waar de Daveder-Soe, en de Bendimahi-Soe tusschen steile rotswanden stroomen, bereikten wij de hoogvlakte van Abagha, door Elisée Reclus, en eveneens door mijn vrienden te Van de gevaarlijkste streek van Kurdistan genoemd. De uitgestrekte vlakte, even groot als die van Erzeroem, is veel minder bebouwd.

De Armeniërs zijn ook goede wagenmakers en metaalbewerkers; te Erzindjan wordt sierlijk koperen vaatwerk vervaardigd; verder bekwame schrijnwerkers, zooals te Sivas; rookverdrijvers en smeden, bijv. te Erzeroem, waar vroeger ook de goudsmeedkunst bloeide, die echter thans alleen te Van wordt uitgeoefend, waar zeer fraaie bloemen in zilver worden geciseleerd.

In de schaduw van het geboomte was het te donker, om een goede photographische afbeelding te verkrijgen van den sober versierden voorgevel met de beide halve torens op de hoeken. Dit stijlvolle gebouw, waarvan niemand de schoonheid opmerkte, was oneindig meer de aandacht van den beschouwer waardig dan de Tchifté minarets van Erzeroem en Sivas.