United States or Saint Helena, Ascension, and Tristan da Cunha ? Vote for the TOP Country of the Week !
Cun sungmasaquit ang ulo, ang lalamunan, ang dibdib, ang sicmura, ang tiyan, ang bay-auang, ó cun alin ang masaquit, at alin ang lalong masaquit. Cun sungmasaquit pa mandin cun hipoan. Cun ang dila nang maysaquit ay maputi, ó marumi, ó tuyo. Cun nauuhao siya. Cun mapait ang bibig. Cun dungmuroual, ó sungmusuca, ó nananab-ang nang pagcain ó cun ibig niyang cumain. Cun nauunat ang tiyan.
Caya pacatalastasing maigui nang mang-gagamot, na yaong maysaquit na marumi ang dila, na nananab-ang nang pagcain, at mapait ang bibig; ang dungmoroal, ang parating mabaho ang hinin~ga, pati nang ini-iilaguin, ito anaquing ganitong maysaquit ay hindi sucat big-yan nang carne, sabao, itlog, triaca, at nang iba pang man~ga maiinit: at hindi mangyayaring macuha yaong duming malagquit sa sicmura, cundí painumin nang maraming totoong tubig na nacacatunao noon.
Ang tauag nang tagalog dito cun minsan ay panhihimatay. Ang man~ga punong pinagmumul-an nang man~ga desmayo ay anim. Ang isa,i, ang dugong marami. Ang icalaua,i, ang cahinaan nang may catauan, na siya ang ugaling dahilan. Ang icatlo,i, ang sicmura cun marumi. Ang icapat ang man~ga litid. Ang icalima ang galit, ó tacot, ó ang pamamanglao na malaqui.
Bucod dito ang gayong bata,i, nananab-ang nang pagcain; natatamlay siya, at hindi natutulog nang mahimbing. Ang dila niya,i, marumi; ang color nang balat ay masama, at lungmalaqui ang tiyan.
Pag nacunan nang dugo ang maysaquit, at inaacalang masama ang sisibol, ay pupurgahin cun marumi ang dila nang bilin sa número 21, at susumpitin arao-arao na ualang liban nang bilin sa número 5. Bucod dito ay houag ipatiquim sa maysaquit ang sabao, ang alac, ang man~ga mahanghang, ang carne, ang itlog, ang isda at ang baboy.
Ang gagauin sa lalaqui ó na babayi cun nagcacasaquit nang malaquing saquit, at tuloy sinusubaan ó nadedesmayo. Ang desmayo cun sungmasama sa ibang man~ga saquit, ay masama. Ang nagcacasaquit nang lagnat na buloc, caya siya nadedesmayo ó sinusubaan, sapagca marumi ang sicmura, at capag siya,i, nacapag-ilaguin ó nacasuca, ay nauauala ang desmayo.
Cun baga marumi ang sicmura nang maysaquit, ay cailan~gang pasucahin nang mahinang pasuca, número 35; at cun hindi manabi para nang dati, ay houag pacanin nang marami; at painumin siyang maminsan-minsan nang caunting ruibarbo ó maná, número 82. Nota. Cun minsan ang babayi, at gayon din ang lalaqui, sinusubaan dahilan sa man~ga sinasaysay sa capítulo 74.
Cun tayo,i, naquiqui usap ay houag i-abot ang camay cun baga,t, marumi at nang di pangdirihan: at sacali,t, hin~gin, ay itangui at isaysay ang cadahilanan. Sa pagcain, ang ano mang bagay na ating gamitin at marumihan nang camay ó nang ating bibig ay di dapat i-abot sa casalo.
Bucod dito,i, paiinumin nang bilin sa número 35 cun baga marumi ang dila, at masama ang lasa nang bibig, ó cun dungmorual ó nananab-ang nang pagcain; datapoua cun hindi nararamdaman nang maysaquit yaong man~ga bagay na yao,i, purgahin lamang nang isang purgang mahina numero 82, ó nang ruibarbo número 51, cun baga hindi mainit ang tiyan.
Ang gamot dito ay iba-iba lamang nang caunti sa guinagaua doon sa lagnat na buloc . Ang maysaquit ay paiinumin nang marami nang turo sa número 3; at cun siya,i, nalagnat nang dalaua ó tatlong arao cun baga nahahalatang marumi ang sicmura dahil sapagca ibig niyang sumucang parati, ó siya,i, sungmusuca n~ga, ó mapait na totoo ang bibig, ay big-yan nang bilin sa número 34 ó 35; at cun hindi rin nauauala yaong capaitan nang bibig, at ang pagca ibig niyang sumuca, ay purgahing maquiilan nang bilin sa número 24 ó número 21 man, cun malacas ang may catauan.