United States or French Southern Territories ? Vote for the TOP Country of the Week !
Ang sumusunod sa nan~gabangit ay ang m~ga alipin , na sa Bisaya'y oripun , at m~ga ito'y may dalawang kalagayan n~g pagka-alipin: ang aliping namamahay at ang aliping sagigilir ; itong hulí sa Bisaya'y tinatawag na n~galon . Ang aliping namamahay ay pinagbibigyan pakundan~gan.
Ang m~ga anák at inapó n~g m~ga aliping itó, magíng namamahay at magíng sagigilir ay nagmamana n~g kalagayan n~g magulang, na siyang dating kaugalian sa halos lahat n~g lupaing malayo. At ang pagkaalipin nitóng m~ga aliping namamahay at sagígilir ay sari-sari, dahil sa mayroong buô ang pagkaalipin, at mayroong kákalahati at mayroon namang ikapat na bahagi lamang.
Ito'y may bahay na sarili; kaya't may pamagat na namamahay , at sa panahong kinakailan~gan lamang naglilinkod sa pan~ginoon, at ang paglilingkod na ito ay sa pagbubukid at pag-aani n~g kanyang pan~ginoon, at gayon din sa sasakyan kung sakaling naglalayag.
Mayroong tauong nilalabasan nang man~ga mancha sa muc-ha, di man siya nagcacasaquit, at nang mauala yao,i, basain ang muc-ha na maquiilan maghapon nang sucang matapang, na pinaglagaan nang ugat nang calabasang puti. Ito,i, turo ni Clain. Datapoua,t, ang dahilan nang man~ga mancha sa muc-ha ó sa catauan ay saquit na namamahay sa loob. Ang gagauin sa sinisibulan nang anomang bagay na sibol.
Ngumingiti siya, nguni't sa kabilang dako ay walang namamahay sa kanyang kalooban maliban sa kalungkutan at pangungulila sa kanyang iniirog. Ngumingiti siya datapwa't ang kanyang puso ay lihim na tumatangis at nalulungkot. Nakikipagsayaw siya ng mga sandaling yaon ng nguni't hindi nasisiyahan ang kanyang puso.
Cun ang pag-iilaguin ay malacas na totoo at ang may catauan nanhihina pagcaraca, ay magaling tapalan sa sicmura,t, tiyan nang basahan babad sa tubig na pinaglagaan nang dita na dinoroonan nang triacang marami. Ang gamot sa hinihica, na ang tauag nang castila sa saquit na yao,i, asma. Itong saquit na hica na cun minsan minamana, ay doon namamahay sa baga nang tauo.
Cun minsan gaua nang escorbuto , ó nang bicat , ó nang hica , ó nang bulutong ó ticdas. Cun minsan naman dala nang mahalay na saquit na namamahay sa catauan, na doon mahahalata, cun baga nagsusugat, ó namumutoc, ó macati ang punong catauan.
Ang m~ga aliping sagigilir at namamahay ay nakaaalis sa pagkaalipin kung nagbabayad sa pan~ginoon n~g katampatang halagá.
At sa buang ikinalalaya ay maaaring ipaghanap niya n~g sa ganang kanyang sarili ó kung sa pan~ginoon din niya ay may matuid na maipakabig sa kanyang utang ang dapat niyang kitain sa panahon n~g kanyang kalayaan na ipinaglilingkod niya. At ang halaga ay isinasan-ayon naman sa kanyang pagkaalipin kung namamahay ó kung sagigilir.
Ang aliping namamahay ay nakapagbabahay n~g sarili, n~guni't kailan~gang maglingkod sa kanyang pan~ginoon sa panahon n~g paghahasik at pag-aani sa bukiran, gumaod sa sasakyan kung may paroroonan, tumulong sa pagtatayo n~g bahay at maglingkod sa bahay niya kung may panauhin.
Salita Ng Araw