United States or Northern Mariana Islands ? Vote for the TOP Country of the Week !
¡Huwag sana ninyong sirain ang catahimican! ang isinisigaw ni don Filipo; ¡hihin~gi tayo bucas n~g carapatang tumbas sa caguluhang canilang guinawa, bibigyan tayo n~g nauucol sa ating catuwiran; nananagot aco sa inyong bibigyan tayo n~g nauucol sa ating catuwiran!
Ang sabihana'y m~ga cuadrillero raw na nacalaban n~g m~ga guardia civil. Cayâ napipiit si don Filipo. ¡Sanctus Deus! may m~ga labing apat daw ang cauntian n~g m~ga patáy. Untiunting pinagbubucsán ang ibáng m~ga bintan
Nalalaman na pô ninyóng sumasang-ayon acó sa inyóng m~ga caisipan, ang mulíng sinabi ni don Filipo, na tíla ibig magpakitang galit at tíla n~gumin~giti. Cayó'y aking ipinagsasanggalang, datapuwa't ¿anó ang aking magagagawâ sa gobernadorcillo at sa cura? Magbitiw n~g tungcól ang sinundán n~g filósofo, at saca lumayò. Natigagal si Don Filipo, at sinundán n~g matá ang matandâ.
¿Bakit? ang itinanóng n~g alférez na humaráp sa cura: ¿iyán pô bagá ang iná n~g inyóng dalawáng sacristán? Sumáng-áyon ang cura sa pamamag-ítan n~g pagtan~gô. ¡Na nan~gawaláng hindî man lamang guinawâ ang anó mang pagsisiyásat tungcól sa canilá! ang idinugtong ni Don Filipo n~g wári may poot, at tinititigan ang gobernadorcillo na ibinabâ ang m~ga matá.
¡Nacú namán si San Agustin! ang sinabi ni Don Filipo; ¡hindî pa siyá magcacásiya sa tinitiis nating m~ga hirap sa búhay na itó't ibig pa niyá ang magpatuloy hanggáng sa cabiláng-búhay!
Casama namin ang cura, at sinasaysay sa amin ang m~ga naguing buhay n~g m~ga napacasama; ¿nakita mo na? tacutin cami at n~g huwag caming macapagsaya, ¿nakita mo na? Nagtindig ang cura at lumapit cay don Filipo, na tila mandin canyang pinakipagtalunan n~g masilacbo. Mainit ang pananalita n~g cura, mahinusay naman at mahina ang pananalita ni don Filipo.
N~guni't n~g makita ang alférez, na sa canya'y nagsásalitâ, náguitlá ang babae at nagtatacbó, at nawalâ sa guitnâ n~g cacahuyan. ¿Sino ang babaeng iyón? ang itinanóng. Isáng cahabaghabág na babaeng pinílit sirâin ang ísip sa cagugulat at cápapahírap! ang isinagót ni don Filipo; may ápat na áraw nang iya'y ganyán.
Bucód pa sa roon, upang makita n~g ating m~ga capit-bayang tayo'y m~ga taong walang hinayang at nagcacanlalabis sa atin ang salapî ang ipinagpatuloy ni Don Filipo, na itinaas ang voces at matúling sinulyap ang pulutóng n~g m~ga matatandâ, aking iniaanyaya: una, apat na "hermano mayor" sa dalawáng áraw na fiesta, at icalawa, ang itápon sa dagatan sa aráw áraw ang dalawáng dáang inahíng manóc na pinirito, isang daang capóng "rellenado" at limampóng lechón, gáya n~g guinagaw
Pagcapanhíc niyá n~g hagdanan ay tinanggáp siyá n~g boong pakikipag-ibigan n~g may báhay na lalaki at n~g canyáng asawa. Don Filipo Lino ang pan~galan n~g lalaki at Doña Teodora Viña namán ang babae.
Ang palálong pasimuláng itó ang siyáng nacapuspós n~g gálit sa caloóban n~g m~ga conservador, na nagsisipanumpâ sa caniláng sariling caniláng gagawín ang catacottacot na pagsalangsáng. Nagpatuloy n~g pananalitâ si Don Filipo: Tatlong libo't limandáang piso ang inaacál