United States or Isle of Man ? Vote for the TOP Country of the Week !
Volledigheidshalve dient hier nog vermeld de ridderroman getiteld "Gauvain et Humbaut", waar hetzelfde verhaal, zij het in een zeer gebrekkigen vorm, wordt verteld. Wat het tweede hoofdthema: de "getrouwheidsproef" aangaat, ook dit treffen wij elders aan.
Twee punten zijn er waarop ik m'n aandacht nog speciaal concentreeren wil, en dat is de verhouding der meisjes met haar mannelijke collega's en haar verhouding onderling. Met merkbare voorliefde is de eerste behandeld, eigenlijk "het" hoofdthema in het boek. Merkwaardig is het te hooren dat dit eigenlijk Go's motief is om te gaan studeeren, niet de studie zelf, niet de dorst naar kennis, de drang naar eigen wetenschappelijk onderzoek, neen: "om te brengen onze zachtheid, onze vrouwelijkheid aan de jongens". Zeker is dit op zichzelf niet hoog genoeg te schatten, zal die invloed langzamerhand niet wegblijven en is dit hier en daar al merkbaar, maar ik geloof niet dat dit zóó voorop gesteld mag worden en zeker weet ik dat het geen hoofdzaak zijn mag. Hoofdzaak is en blijft studie, of liever ontwikkeling, menschwording, niet ieder zal zijn heele verdere leven aan de wetenschap blijven wijden. Brengen wij nu echter deze omgang van mannelijke en vrouwelijke studenten terug tot de plaats die ze in moest nemen bij de motieven om te gaan studeeren: een middel tot ruimer, veelzijdiger ontwikkeling van beiden, dan nog valt er heel wat te zeggen over de opvattingen die hier verkondigd worden en die m. i. meer kwaad dan goed kunnen stichten. En het is niet van het minste belang dit uit te doen komen, onervaren komen de meisjes over 't algemeen hier, te groote vrijheid kan ze op dwaalwegen voeren. En nu is het eigenlijk niet meer dat ik schrijf voor de buitenwacht, al mogen ook zij zien dat er wel degelijk ernst en niet lichtzinnigheid is bij velen maar meer denk ik nu aan de jongeren die eerst kort haar studie begonnen of nog moeten beginnen. Toen de meisjes eenige jaren geleden aan de hoogeschool kwamen, was de toestand geheel anders, zij hadden zelf een weg te maken. Op college met verbazing eenigszins aangezien, geheel afgezonderd blijvend van haar mannelijke collega's, nergens toegelaten in eenig dispuut, leefden ze vrijwel in afzonderlijke kleinere en grootere groepen, haar aantal was ook nog zeer gering en voor de studie kwamen ze. Maar de aansluiting onder elkaar werd grooter, ze maakten zich zelf datgene, waar ze door de anderen buiten gesloten werden: een studentenleven. Hier en daar werden persoonlijke vriendschapsbanden ook buiten den meisjeskring, gelegd, en zoo kwam langzamerhand meerdere aanraking en meerder begrijpen en als gevolg daarvan ook meerdere aansluiting in algemeener zin. En de meisjes, die nu aankomen, vinden heel wat andere ontvangst, menig dispuut is voor ze opengesteld, heel wat collegialer worden ze opgenomen; maar laten ze bedenken dat het nog ter dege op h
Slede en paard zijn met doeken, bonte linten en pluimen versierd, en de schelklinkende bellen en de het geheel omgevende ruiterschaar, verkondigen iederen voorbijganger, dat het eene bruid is, die men ontvoert. Het hoofdthema voor alle dichters en van alle liederen is meestal, de aan de bruiloft voorafgaande liefde. De Letten behandelen dit thema met groote gevoeligheid en poëtischen tact.
Zelfs het hoofdthema, dat in het Fransche gedicht bestaat in den strijd tusschen liefde en riddereer in het hart van den held, is hier geheel verschillend: Erec's handelwijze wordt verklaard door een nieuw motief, dat der jaloezie, waarvan in het oorspronkelijke werk geen sprake is.
Het is ongeveer een honderd jaar ouder dan Elckerlijc de tijd van het burgerlijke drama met zijn moraliseering en bespiegeling was nog niet aangebroken en verplaatst ons niet als Den Spieghel der Salicheit in een symbolische maar in een werkelijke, zij het dan ook geïdealiseerde wereld, van ridders en edelvrouwen. De liefde is er het hoofdthema.
Hij maakt zich niet schuldig aan lange betoogen en breedvoerige beschouwingen zooals zoovelen onder zijne tijdgenooten, de lijn der onderhandeling wordt niet onderbroken door afdwalingen van het hoofdthema, de karakters in zijn gedicht tintelen van geest en leven, terwijl de fijne natuurschilderingen en jachtbeschrijvingen alleen den schrijver reeds eene eerste plaats onder de dichters van zijn tijd waardig zouden doen zijn.
Behalve in de reeds vermelde voortzetting van de "Conte del Graal" komt het eerste hoofdthema: dat der "onthoofdings-proef", voor in verscheidene oud-Fransche gedichten. Deze bevatten evenwel niet de oudste wedergave van de sage, daar deze reeds voorkomt in een oud-Iersch heldendicht: "Fled Bricrend" of "het Feest van Bricrin", waarin zelfs twee vermeldingen van de proef worden gevonden.
Het hoofdthema was, hoe de heerschende klassen vertegenwoordigd door een ridder, een pope, een wetgeleerde enz. na den dood van een Tsaar in diens plaats een pop opstellen en het »domme volk« daar voor buigt en zich met zijn smeekbeden wendt aan den vermeenden heerscher.
De Radsjpoeten betoonen der vrouw dien kieschen eerbied, wijden haar die dweepende vereering, die een eigenaardig kenmerk van alle ridderlijke volken is; hunne gedichten vloeien over van allerlei verhalen, waarin de verlossing van eene of andere gevangen schoone, of de wraak eener beleedigde dame het hoofdthema uitmaakt.
De verhouding der standen in de maatschappij, een geliefkoosd onderwerp van de letterkunde dier dagen, wordt door Jonas Lie zelden of nooit tot hoofdthema van een boek gemaakt, en geen enkel maal heeft hij zijn pen misbruikt, om de klassen der bevolking tegen elkander op te hitsen, Hij zelf behoort tot de hoogere klasse, maar sedert zijn kindsheid heeft hij met menschen uit zeer verschillenden kring omgegaan, en zoo heeft hij vroeg gezien, dat de tegenstelling tusschen arm en rijk slechts een der vele tegenstellingen van het leven is.
Woord Van De Dag