United States or New Zealand ? Vote for the TOP Country of the Week !


Zij streeft naar de grootst- mogelijke bestendiging der oude produktie-wijze en produktie-verhoudingen, de "natural-wirtschaft" en het kleinbedrijf. Zij weet dat handel en geld die bestendiging bedreigen. Niet de verandering, maar het onveranderlijke is de begeerte dezer menschen, want in hun harten is vrede. In die kleine gefedereerde staten bloeit de demokratie, de volksregeering.

Zoo waren in zijn ideaal-wereld de trekken saamgesmolten van vele anti-kapitalistische, voor-kapitalistische ontwikkelings-trappen der menschheid. Maar wat in de eenheid die hij uit veelheid vormde overheerschte, was toch het klein-burgerlijk wezen eener maatschappij, gegrond op kleinbedrijf en handwerk, een maatschappij van kleine bezitters, boeren en ambachtslieden.

Van kleinbedrijf en handwerk bleef zich de massa der burgerij geneeren, en de krachten ontbraken hier, die elders de wig dreven in hare gelijkvormige massa. Onder de ambachten was er één, van oudsher inheemsch in Genève, van bijzonder karakter zoowel door de groote kunstvaardigheid die het eischte als door den hoogen welstand dien het verschafte. Dat was de horlogemakerij.

Het is duidelijk: Rousseau leeft wel in den waan van zijn kweekeling gereed te maken voor "alle wereldsche landen waarheen het lot hem voert," maar inderdaad maakt hij hem gereed voor een maatschappij van kleinbedrijf en kleinburgerlijke verhoudingen van meesters en gezellen.

Men hoopte, dat de vrijlating van handel en kleinbedrijf automatisch gunstig zouden werken, doordat het vooruitzicht op grooter verdienste in den handel of de kleinindustrie een aantal ambtenaren er toe zou brengen, aan den staatsdienst den rug toe te keeren. Men sprak ook van een beperking van het aantal ambtenaren van hoogerhand.

Zij hadden ons niet verwacht, maar er was geen spoor van opgeschriktheid of gegeneerdheid in de wijze, waarop zij opstonden en naar ons toekwamen, enkel beminnelijke gratie en edele kalmte. Het waren allen eenvoudige vrouwen, voor het grootste deel huisarbeidsters uit Turkestan, een land van bloeiend kunst-ambacht en kleinbedrijf.