United States or Anguilla ? Vote for the TOP Country of the Week !
Ang m~ga ulan~gong itó marahil ay hindi dalan~ginang bayan, sapagca't di umano'y sa canicaniyang bahay ginaganap ang pagdalan~gin, ó cung sacali man ay bihirang gamitin n~g bayan.
Ang m~ga calaguimlaguim na pahirap n~g Guardia Civil ang siyang sa canila'y humahadlang sa pagsisisi, at sapagca't malaki ang cahigtan n~g tulisán sa Guardia Civil, na canilang pinaglalaruan lamang, sa pakikihamoc at pagsasanggalang sa cabunducan, ang nangyayari'y culang tayo sa cáya upang malipol natin ang casamaang tayo rin ang nagtatag.
M.L. Miller, Capitan Charles E. Nathorst, at Capitan Samuel D. Crawford at di rin nan~gagkaiisa n~g isipan bagay sa m~ga liping ito; sapagca't ani Dr.
Sapagca't n~ga sila'y nan~gabilangó pa, ang canilang ari enembargong sadiya sa nangyaring ito na usapín nila sa bunying Juzgado Eclesiástico baga. N~g ito'y masapit nilang calahatan sila'y nacaisip pasaclolong tunay sa cay P. Burgos at paquiusapan, n~g sa pagcapiit macalabas lamang.
Hindi ko sinasabing ating paghanapin sa patalim n~g sandata ang ating iguiguinhawa, sapagca't hindi cailan~gan ang espada sa icagagalíng n~g Bayan, datapwa't tutuclasin natin ang cagalin~gang iyan sa pamamag-itan n~g carapatan, sa pagbibigay unlac sa catwiran at sa sariling camahalan n~g isang tao, sa pag-sintang dalisay sa tapat na asal, sa ano mang bagay na mabuti at sa ano mang cadakilaan hangang sa ihayin ang buhay sa camatayan, at pagca dumatíng na ang Bayan sa gayong mataas na calagayan, ang Dios ang sa canya'y nagbibigay n~g sandata at nabubulíd ang m~ga nagpapasamba, nabubual ang m~ga tampalasan, catulad n~g pagcalansag n~g m~ga bahay bahayang baraja.
Ano pa't dito sa licás n~g canilang pamumuhay ay malinaw na natatanghal ang matuid na gampaning isinatao n~g Maycapal, na ang magaang gawa ay sa babae sapagca't mahina at ang mabigat ay sa lalaki sapagca't malacas. Sa acalá co, sa hangang dito ay sapat n~g makilala ang asal n~g tagarito sa canilang kilos at galaw, n~guni't hindi lamang ito.
Tayo rin ang may gawa n~g ating m~ga pagdaralita, hwag nating bigyan sala ang sino man cundi linilin~gap at pinababayaang tayo'y apihin n~g calupitan, sapagca't cung makita sana niyang tayo'y nahahandang makitungali at magtiis n~g cahirapan dahil sa pagsasangalang n~g ating catuiran, maniuala cayong ang di dumidin~gig na iyan ang siyang una unang magcacaloob n~g calayaan, datapwa't samantalang hindi tinataglay n~g Bayang Filipinas ang casucatang lacás n~g loob upang isigaw na nacatunghay ang noo at hubad ang dibdib sa canyang carapatang magtamó n~g catuirang makisalamuha sa lahat at papagtibayin ang catuirang iyan n~g canyang sariling dugó; hangang ating nakikitang ang m~ga cababayan nati'y sa sariling calooba'y nagdaramdam n~g hiya at dinirin~gig ang atun~gal n~g tinig n~g masamang budhi na nagn~gin~gitn~git at tumutol na sa hayag ay ayaw umimic at nakikisang-ayon sa nagpapahirap upang cutyain ang pinasakitan at pinarurusahan, samantalang nananatili ang ating m~ga carugo sa tacsil na asal na walang ini-ibig cundi ang sariling cagalin~gan; ¿bakit sila'y bibigyang calayaan?
Gayon, ma'y inaasahan co, na sapagca't siyang religion n~g isang bahagi n~g Pilipinas ay maitatanong din m~ga magiliwin sa ganitong casaysayan, «cung ano ang religiong mahometismo» At ang religion mahometismo ay ang itinanyag ni Mahoma na anya'y wala liban sa isang Dios at siya ang profeta n~g Dios at tuloy sinulat niya ang koran na n~gayon'y siyang pinaka Biblia n~g m~ga moro.
Iniwagayway ang nacamtan sa pagtitiyaga sa Capuluang ito, n~guni agad hinarang n~g m~ga malicmatang mapagpahirap, sapagca't hindi maglalaon cung pababayaang magpapatuloy, at lilitaw ang itinatago-tago at kinikipkip na calayaan n~g Filipinas, gayon man, hindi tumudla n~g macamandag, at sucat n~g tinugon ang pan~gun~gusap nila n~g papaganito: «Na ang lahat n~g m~ga lahi n~g tao ay nagcacaiba iba lamang sa canilang m~ga anyo, n~guni alinsunod sa Psicologia, ang maputi, ang abo-abo, ang madilaw, ang cayumangui at ang maitim ay magcacaisa n~g caramdaman, nagcacawan~gis ang m~ga umu-udyoc na budhi at hilig na magpapatiboc n~g puso, ang pinagcacaibhan lamang ay ang paraan n~g pagsasaysay ó pag-gawa.»
Sapagca't icaw ang totoong magaling umisip nang man~ga paraang gagauin, caya ang lubos mong caya ay gugulin sa cahirapang cong di macayang bathin. Ano'y nang madin~gig ang sinabing ito nang bantog na Conde na si Aurellano, ibig na sauayin sa pagca at moro mahirap maibig nang isang cristiano,