United States or Bolivia ? Vote for the TOP Country of the Week !
"O, gij moralist! Maar begrijp het wel: er zijn twee vrouwen; de eene staat op haar recht en dat recht is uw liefde, die gij haar niet meer geven kunt; de andere heeft alles opgeofferd en eischt niets. Wat te doen? Hoe te handelen? Het is een verschrikkelijk drama!" "Als gij mijn oprechte meening hooren wilt, verneem dan, dat ik niet zien kan, dat hier een drama voor de hand ligt.
Wie nu echter niet als moralist of wijsgeer, maar enkel als kunstenaar deze bevolking gadeslaat, zal getroffen worden door eene krachtig geteekende individualiteit, door zekere oorspronkelijkheid en een waas van sombere poëzie, waardoor deze ruwe, misdeelde menschen zoo goed passen bij de omgeving, bij de woeste, onherbergzame, ruwe fysionomie van dit land van nimmer poozenden, buitensporigen arbeid.
De Duitse woorden »Tugend" en »gezogentlich" slaan op uiterlike zowel als innerlike eigenschappen. »Iemand die op hoofse wijze een ander een beker aan kan bieden," zegt een moralist, »en zijn handen houdt zoals het hoort, van zo iemand zeggen de mensen dadelik: »wat een welopgevoede knaap is dat toch, die is zeker deugdzaam, zie eens hoe deugdzaam hij zich gedraagt"." En een Duits boekje over »tafelmanieren" zegt: »Verloren is geen opgevoed man, heb ik wel horen zeggen, nooit kan een onopgevoede een plaats in de hemel verkrijgen."
Onder in den schitterenden kelk van den Roman de la rose ziet de moralist al den bitteren droesem. "Vanwaar, roept Gerson uit vanwaar de bastaarden, vanwaar de kindermoorden, de afdrijvingen, vanwaar de haat en de vergiftiging van echtgenooten?" Van den kant der vrouwen zelf klinkt een andere aanklacht. Al die conventioneele vormen der liefde zijn mannenwerk.
Terwijl Rousseau in zijn bewust gedachteleven nog de banen volgde die hij na den innerlijken schok op den weg naar Vincennes had ingeslagen, terwijl hij nog voornamelijk boetprediker en moralist wilde zijn en dacht te zijn, begon in de diepere lagen van zijn persoonlijkheid 't oude smachten naar teederheid weer op te komen; terwijl hij nog "dronken van deugd" meende te wezen, leed zijn zinnelijke weekheid reeds dorst naar de wateren der liefde.
Wie nu echter niet als moralist of wijsgeer, maar enkel als kunstenaar deze bevolking gadeslaat, zal getroffen worden door eene krachtig geteekende individualiteit, door zekere oorspronkelijkheid en een waas van sombere poëzie, waardoor deze ruwe, misdeelde menschen zoo goed passen bij de omgeving, bij de woeste, onherbergzame, ruwe fysionomie van dit land van nimmer poozenden, buitensporigen arbeid.
Bij de bespreking van Die Geschwister zal in herinnering worden gebracht, hoe dubbelzinnig dit soms uitviel. Hoe zag nu de moralist Goethe het karakter van den "verrader" Clavigo? Voor Beaumarchais was deze een diepverdorven man, een eerzuchtig bedrieger: hij verstoot zijn meisje als hij maatschappelijk een treedje stijgt.
Bij een zielzorger en moralist als Gerson, aan wien deze voorbeelden zijn ontleend, overweegt de praktisch zedelijke waarde van het symbolisch verband. Bij een visionair als Alain de la Roche overweegt daarin het aesthetische.
Sedert wij geleerd hebben de ontwikkelingsgeschiedenis van den mensch evenals de overgangsvormen in het dierenrijk te bestudeeren, hebben zich eenige bijzondere verschijnselen, die langen tijd den philosoof en moralist op een dwaalspoor brachten, in een nieuw licht vertoond.
Er is niet aan gedacht, haar daartoe te noodzaken, zooals in zooveel andere koloniën gebeurt; niemand heeft de invoering van een vermomde slavernij voorgesteld; geen heeft de roeping gevoeld, als moralist op te treden en den inboorling te verbeteren, door hem te zetten aan een werk, waarvan de Europeaan de vruchten zou hebben geplukt; omdat er geen arbeiders waren, heeft men ze ingevoerd.
Woord Van De Dag