United States or Australia ? Vote for the TOP Country of the Week !
Zamiast tedy zaciekać się w bezzasadne kombinacye, lepiej może oprzeć się na niewątpliwych cyfrach dowozu w czasie ostatniego wielkiego niedostatku w r. 1847.
Równie trudnoby nam w zachodniej stronie Galicyi znaleźć dziś świadka, coby z własnego doświadczenia mógł stwierdzić wartość chleba z *perzu*! zachwalanego tu z urzędu głodnym w roku 1847.
Pospolicie też gdy północno-zachodnią część Europy dotknie nieurodzaj, Rosya i Ameryka chlebem ją zasilają. Tak było w trzech odległych od siebie, a w przeciągu całego wieku najdroższych latach głodowego pomoru: 1771 1817 1847.
Ta pociecha teoryi najmniej wszakże nam się przyda w Galicyi, bo naszych głodnych nie stać na to mięso, a posełając je możnym za granicę, smętną musimy nucić dumkę: Sic vos non vobis! Rząd pruski wszelako nie miał na to uwagi czasu głodu 1847 i pozamykał gorzelnie.
Tak postąpiła Rzesza niemiecka w latach 1846, 1847, 1848, tak Saksonia zniosła cło zbożowe w r. 1852 od Austryi zupełnie, na czas od marca po koniec sierpnia; i bardzo zbawienne były tam skutki zniżenia cła zbożowego; tak cesarz francuski zniósł cło portowe od zboża wszelkiego w r. 1853. Ale zbawienność tej ulgi zależy głównie od *wczesnego* jej zarządzania.
A była to roku 1847 właśnie owa chwila, gdy wiara o wszechmocy rządu doszła była do szczytu zgubnego zarozumienia! Dzisiaj inaczej! Rząd dzisiejszy uznał mądrze niemoc swojej wyłączności, i powołując kraj do udziału w radzie, troskę o głodnych zdał na rozum kraju, na serce i na siłę kraju!
Klęska głodowa roku 1847 wszystkie rządy zachodniej Europy pobudziła do czynnego przeciw niedostatkowi zboża działania.