United States or Sudan ? Vote for the TOP Country of the Week !
Men voelt zijn waardigheid wankelen onder het besef dat men zwak is, hoe sterk men ook moge schijnen; dat men willoos tegenover de begeerte het andere geslacht naloopt, terwijl men den schijn aanneemt zooiets beneden zich te achten; dat men in het openbaar van esthetiek spreekt en van zelfbeheersching en zelfbedwang en deze in het geheim in het gezicht slaat.
In een felle philippica verdoemde de aartsbisschop "den geest van ongeloof, die ook een geest van onafhankelijkheid en oproer is," en noemde den "Emile" even waard om door de vervloekingen der kerk, als door de strengheid der wetten getroffen te worden. Het antwoord van Rousseau was waardig, vol zelfbedwang en toch vol innerlijke bewogenheid.
En toen, het toppunt der ellenden, Geen tucht meer hoe? geen zelfbedwang, Voor sluike vlugt, het wild gedrang Van wie geen mensch'lijkheid meer kenden, 't Gekerm, 't gebed, een dof gerucht... En schip en manschap in de lucht!
Met spanning ziet het vrouwtje de levensverschijnselen op het doodengelaat terugkeeren. Doch met eene spanning, die ingehouden wordt. Het rechterhandje legt zich zelfbedwang op, om nog geen uiting te geven aan de vreugde, om nog af te wachten. Te groot is het wonder, te groot het geluk, om reeds te kunnen gelooven.
Aan u was die toevertrouwd; wijsheid en beradenheid hadden hem van u moeten toevloeien, en de hartstochten hadt gij in hem moeten dooden; en wat hebt gij gedaan? De jacht is de leerschool voor den krijg, merkte de verootmoedigde wijze schoorvoetend aan. Mits zij met een scherp oog en eene vaste hand gedreven worde, en met koel zelfbedwang; dáárin ligt de eerste reden van zijn ongeluk.
Wat u sieren kan, is een rijke gave des gebeds. Is stille, deemoedige nederigheid. Is kalme, waarachtige ootmoed. Is zelfbedwang over alle korzelheid en kwaad humeur. Is teedere nauwgezetheid der conscientie. Is macht van het woord of zang, om den lof des Heeren te vertellen. Is dienende liefde. Is teedere deernis met wie lijdt. Is zoekende ontferming over wat verloren ging.
Allerminst wenschte zij, lang stil te staan bij haar eigen gevoelens of het te doen voorkomen, alsof zij zwaar verdriet had, behalve dan in zooverre, als het zelfbedwang, dat zij zich had opgelegd, sedert zij voor het eerst Edward's verloving vernam, voor Marianne eenigermate eene aansporing kon zijn, dit ook van hare zijde te betrachten.
Daar dit dikwijls bij de mannen gebeurt en bij den een meer dan bij den ander, ziet men die ondeugd met nog grooter nadeel bij de vrouwen, omdat die in hen lichter ontbrandt, met helderder vlam ontstoken wordt en minder zelfbedwang ze weerhoudt.
Ook verschillende wijsgeeren der Oudheid, Seneca en anderen, hebben nu en dan tot sexueele onthouding en vooral tot oefening in zelfbedwang in zinnelijke dingen, aangemaand. Zij gingen bij dit laatste uit van zuiver verstandelijke overwegingen en voor zoover zij zich wisten te onthouden van overdrijving, hebben hunne vermaningen hooge zedelijke waarde.
De massa, die zelf niet oordeelt en van geen zelfbedwang weet, kon geen kunstmotief zijn voor den denker, die slechts in den met helder zelfbewustzijn strijdenden mensch, in het innerlijke, in de zelfoverwinning behagen vond. Overigens: de personages, hoe scherp ook omlijnd, zweven in de atmosfeer van Goethes gedachteleven.