United States or Peru ? Vote for the TOP Country of the Week !
Ito ang nangyari, nabasang capatid ititiguil co na't bahalang mag-isip, cung ang fraile'y dapat tauaguing mabait ó tauong uala na ni puso ni dibdib. Masdan mo rin naman, cung dapat quilanling ministro n~g Dios fraileng sinun~galing, cung ito ay lihis bahalang touirin n~g lalong marunong may bait na angquin.
Upang silang tanang tumutol na cagyat sa upahang dati cung hindi itaas at siyang bahala cusang magliligtas cung ito'y umabot sa di hinahagap. Sa paquiquinyig n~ga ni Miguel Zaldua sa aral nang fraile'y cusang inaquit na tanang jornalero sa Arcenal baga na sila'y tumutol sa ugaling upa.
Palibhasa'y naipatapon na si Rizal sa Dapitan na sa ganang m~ga kastila't fraile'y siyang pinakapuno n~g kilusan n~g m~ga "mason" at naparusahan na ang m~ga inaakalang kinaalam sa pagtutol na ginampanan n~g m~ga pinaguusig na gaya nina Doroteo Cortes, Jose Basa, Ambrosio Salvador, Mariano Apacible at marami pang taganas na m~ga "mason," ang m~ga kalaban n~g kalayaan n~g bayan ay napatahimik.
¡Tandaân mong magalíng! ang isinagót na nagcácangpapagál Manacatilî ang ating capangyarihan samantalang sa capangyarihang iya'y nananalig. Cung táyo'y labánan, ang sasabihin n~g Gobierno'y: "Nilalabanan silá, sa pagca't ang m~ga fraile'y isáng hadláng sa calayaan n~g m~ga filipino; at sa pagca't gayo'y papanatilihin natin ang m~ga fraile." At ¿cung silá'y pakinggán? Manacânacang ang Gobierno'y....
Tila mandin hindî ninyo nalalaman ang lupaíng kinalagayan natin; hindî ninyo nakikilala ang m~ga cababayan natin. Ang m~ga fraile'y mayayaman at nan~gacacaisa; tayo'y nagcacáwasac wasác at m~ga dukha. ¡Siya n~ga! ¡ticman ninyong siya'y inyóng ipagmalasakit, at makikita ninyóng cayo'y pababayaan n~g ating m~ga cababayang mag-isa sa m~ga sagutin!
At cusang baguhin, pag-ayusing cagyat ang escuelang bayan at colegiong lahat, at ito'y ibigay ang siyang marapat sa Paring tagalog tubong Filipinas. Ang gayong usapín ay lumaquing tunay ang lahat nang Fraile'y pauang naguluhan, caya't napilitang sila ay naghalal n~g Procuradores na Fraile rin naman.
Ang militar ay isang matandang teniente, matangcád, mabalasic ang pagmumukhâ, na ano pa't anaki'y isang Duque de Alba na napag-iwan sa escalafon n~g Guardia Civil . Bahagyâ na siya nagsásalita, datapuwa't matigás at maiclî ang pananalitâ. Ang isá sa m~ga fraile'y isang dominicong bata pa, magandá, malinis at maningning, na tulad sa canyang salamín sa matang nacacabit sa tangcáy na guintô, maaga ang pagca ugaling matandâ: siya ang cura sa Binundóc at n~g m~ga nacaraang tao'y naguing catedrático sa San Juan de Letran . Siya'y balitang "dialéctico" , caya n~ga't n~g m~ga panahong iyóng nan~gan~gahas pa ang m~ga anac ni Guzmang makipagsumag sa paligsahan n~g catalasan n~g ísip sa m~ga "seglar" , hindî macuhang malitó siya ó mahuli cailan man n~g magalíng na "argumentador" na si B. de Luna ; itinutulad siya n~g m~ga "distingo" ni Fr. Sibyla sa mán~gin~gisdang ibig humuli n~g igat sa pamamag-itan n~g sílò. Hindî nagsasálitâ ang dominico at tila mandin pinacatitimbang ang canyang m~ga pananalit
Cusang nagsaloob higantihan lamang putulin ang gayong man~ga cahigpitan n~g pag-eexamen sa sino't alin man sa Fraileng capua lipós n~g casam-an. Caya ang nangyari n~g lumubhang tiquís yaong pag n~gin~gitn~git cay Burgos na ibig dito na ang lahat; ang Fraile'y lumupít sa Paring tagalog na casanib-sanib.