United States or Western Sahara ? Vote for the TOP Country of the Week !
Ang icalauang bagay na pinaca alulod na dinaraanan nang dugo ay hindi tungmitiboc, at naquiquita nang mata, na yaon ang pinan~gan~ganlang ugat nang tagalog, sa uicang castila,i, venas; na yaon din ang hinihiua nang lanceta, cun ang tauo,i, sinasangrahan.
Namamasdan ang isang matandang lalaking mapanglaw ang pagmumukha, nacapulupot sa ulo niyá ang isang bigkis na may dugo, nacalagay ang m~ga sico sa isang batóng guinagawang pinaca mesa, at pinagninilay-nilay ang ilaw na sa gayong caraming usoc na ibinubuga'y bahagya na ang inilalaganap na liwanag: cung hindi sana talastas nating iyo'y isang yun~gib n~g m~ga tulisan, mawiwica natin, sa pagbasa n~g malaking pagn~gan~galit sa mukha n~g matandang lalaki, na siya ang Torre n~g Gútom sa araw na sinusundan n~g paglamon ni Ugolino sa canyang m~ga anac.
Itó ang pinacá "otoño" at "primavera" namin, nanlálaglag ang iláng m~ga dahon, datapuwa't laguing sumisilang ang m~ga bulaclac. Nagbuntóng hinin~gá si párì Salví. Sisilang, pagdating n~g Febrero, ang m~ga bagong san~ga n~g m~ga cahoy at pagdating n~g Marzo'y may m~ga bun~gang hinog na tayo. Pagdating n~g m~ga buwang tag-init ay paparoon cami sa ibang daco. N~gumitî si Fray Salví.
Bago gumaling-galing ang maysaquit, dinaraanan siya nang hirap na malaqui, na nacatatacot sa nag-aalaga sa caniya. Caya gayón ay ang pinaca camandag nang saquit gungmagala sa catauan; datapoua,t, cun guinagamot nang husay ang maysaquit, hindi maano; at cun siya,i, dumahac, umihi,t, pauisan, mauauala yaong hirap na yaon.
Mangyayáring datnin niyáng siyá'y maguing isáng magalíng na Abogado, isáng dakilang Médico, datapowa't cailán may hindî nila ipalalagay na itó'y isáng caraniwang bágay; ang pinaca malakíng magagawâ lamang nilá'y isáng panguiguilalás, na hicayat n~g pagpapalamáng, na gaya n~g pagtatacâ, sa isáng malakíng áso sa circo, n~guni't hindî n~gâ nilá, matatangáp na magcacapantáy ang pag-iísip n~g tagalog at n~g europeo".
Cun ang may catauan hindi nacacaramdam at hindi rin nacacaalam tauo, at totoong hina nang pulso, ang tauag nang castila doo,i, síncope, na yaon ang icalauang pinaca grado nang desmayo. Datapoua cun ang maysaquit ay tila bangcay, na malamig ang caniyang catauan, at hindi nararamdaman ang pulso pati nang hinin~ga, ang pan~galan doon nang castila ay asfxia, na yao,i, ang icatlong grado nang desmayo.
Dito sa guinaua mong ungüento, ay magbabad ca nang ilang caputol na lienzong luma, at patuyuin mo, na yaon ang itatapal sa may saquit. Nota. Sa saquit na almorranas, capítulo 41, ay bagay naman itong isang pinaca ungüento. Ang pinan~gan~galang ungüento blanco ay gayon ang paggaua: Ang timbang dalauang pisong lan~gis, at ang timbang cahating pagquit na maputi, tutunauin sa apoy.
Cun ang dahilan nang saquit nang n~gipin ay ang bucboc, at cun nahahan~ginan na ang pinaca litid nang n~gipin, sapagca sinira,t, quinain nang bucboc, ay ang han~gin, ang pagcain, ang pag-inom, ang init, at ang pag-gaua, itong lahat na bagay ay paraparang nacalalaqui nang saquit nang n~gipin.
Itong saquit ay bagay-bagay; datapoua ang aquin lamang sasaysayin dito ay ang pagpanaog ó ang pagluslus nang bituca sa pinaca supot nang bayag nang lalaqui, ó sa ilalim nang-punong catauan nang babayi. Cun ang bituca, ó ang linoob nang catauan ay tungmatalon, at naparoroon sa man~ga lugar na yaon; ang tauag sa nagcacasaquit nang gayon ay linuluslusan.
Cun ang may catauan ay naghihirap dahil sapagca nauala yaong pinaca sin~gao nang catauan; ay mabuti ang siya,i, magdamit nang maramirami ó magbalabal. Saca uminom siya nang tubig na pinaglagaan nang bulaclac nang alagao, na dinoroonan nang caunting nitro, ó salitre, at macalaua maghapon caniyang cacanin ang timbang cahati nang bilin sa número 42; bucod dito ay magpupurga siyang parati.