United States or Solomon Islands ? Vote for the TOP Country of the Week !
= Juan L. Arsciwals. = Tundo, Maynila, S. P. Sept. 8, 1915. Umaga n~g ika 29 n~g Hunio n~g 1914. Ang maluwang na daang Azcarraga, sa dakong Tundo sa panulukan n~g daang Ilaya, na kinatatayuan n~g isang malaking pagawaan n~g tabako, ay marami ang nagtayong m~ga manggagawa; m~ga babai't lalaki, matatanda't bata. Pulúpulutóng ang pagkakaáyos.
Kailangang umuwi tayo ng bahay. Eto ang aking tungkod, iyong tungkurin kung nanghihina ka; hala, tayo na. At ang lalaki ay lumakad at di naiwan. Sila'y magkasabay at nangusap si Semel. Tagasaan ka? Hindi ako tagarito. Kilala ko ang mga tao sa lupang ito; eh, bakit nasa likuran ka ng simbahan? At ang tugon ng kasama: Hindi ko masabi. Ikaw baga'y hinarang?
¿At bakit hindi co malalaman? Ang lalaki, na isang maglalagari n~g cahoy, pagcatapos na siya'y mapan~gulila n~g canyang asawa, napilitan namang mawal-an siya n~g bahay, sa pagca't pinilit siyang magbayad n~g Alcalde, na caibigan n~g doctor ... ¿bakit hindi co malalaman? Pinautang pa siya n~g aking ama upang macapasa Santa Cruz .
Ang damit, n~g m~ga lalaki ay bahag lamang sa m~ga balakang at ang sa m~ga babae ay tapi na mula sa baywang hangang sa tuhod. Ang dinadamit ay kayo kung mayroon, datapua't karaniwa'y balat n~g kahoy. Ang karaniwang kagayakan ay sarisari. Gumagamit n~g kawayang suklay na may gayak na pakpak na sarisaring kulay. Nagsisigamit din n~g hikaw, bitones, pirapirasong salamin at iba pa na gaya rin nito.
Hindi cailâ cay capitán Tiago ang m~ga nangyaring catulad n~g pinagdanasan ni capitán Tinong. Nagcacanlalabis sa lalaki ang pagkilalang utang na loob, bagá man hindi niyá maturól cung sino caya ang pinagcacautan~gan niyá n~g gayóng tan~ging m~ga pagtatangkilic.
Namamasdan ang isang matandang lalaking mapanglaw ang pagmumukha, nacapulupot sa ulo niyá ang isang bigkis na may dugo, nacalagay ang m~ga sico sa isang batóng guinagawang pinaca mesa, at pinagninilay-nilay ang ilaw na sa gayong caraming usoc na ibinubuga'y bahagya na ang inilalaganap na liwanag: cung hindi sana talastas nating iyo'y isang yun~gib n~g m~ga tulisan, mawiwica natin, sa pagbasa n~g malaking pagn~gan~galit sa mukha n~g matandang lalaki, na siya ang Torre n~g Gútom sa araw na sinusundan n~g paglamon ni Ugolino sa canyang m~ga anac.
Kaya n~ga tumpak na tumpak n~ga, sa atin ang sinabi n~g Director noon magkainan tayo sa bahay ding ito; ang sabat n~g isang kasama, na, Ang tawo'y di n~ga sukat magsasabi n~g tapos sa sinomang kapua lalaki sapagka't kung ganito n~ga ang siang mangyari kahihiyang lubha sa atin ding sarili. At nagsipagpaalam na ang lahat.
N~guni't ang asawa ay di mapaghaka ang pitakang yaon kung saan nagmula kaya pinipilit na inuusisa sapagka't ang han~gad niya'y maunawa. Hindi ipagtapat naman nang lalaki at ang kahihiyan ay nananatili hindi matiwasay sa araw at gabi ang kahihinatna'y naguguniguni.
¡Aba! ¡dapat sanang nakita mo siyá n~g una, nárin~gig ang usapan tungcól sa canyá, sa pagcá't lalaki icaw, may salawal ca at bumabasa ca n~g Diario de Manila! ang di mabilíng na sagót n~g asawa, casabáy n~g pagpapahatid sa canyá n~g cakilakilabot na irap. Waláng maalamang itutol si capitan Tinong.
Pagca napag-iisip co na maaaring magcaganyan din ang áking anác na laláki, na mainit din namán ang úlo ...¡ay Jesús! halos pinananaghilian co ang canyáng nasirang iná..,¡mamamátay acó sa dalamháti! N~guni't acó'y hindî ang sagót namán n~g isáng babáe, hindî acó magdadalamháti cung sacali't magcacaganyan din ang áking dalawáng anác na laláki.
Salita Ng Araw