United States or Spain ? Vote for the TOP Country of the Week !
Umuwi sa canyáng bahay si capitáng Tinong na may sakít, putlain at namámagâ, hindi nacagalíng sa canyá ang pagliliwalíw, at lubháng nagbago, na anó pa't hindi nagsásalitâ n~g catagâ man lamang, hindi bumabatì sa canyáng m~ga casambaháy, na tumatan~gis, nagtátawa, nagsásalitâ at nan~gahahalíng sa galác n~g loob.
Cun namamaga yaong lahat na yaon, sampon nang cutil pati nang puno nang dila, at ang ibang man~ga casangcapang naroon sa piling noon, ang may catauan ay totoong cahabaghabag; namamaga ang boong muc-ha; hindi siya macalunoc; ang paghin~ga ay maliuag; lungmalabas ang dila, ang pulso ay maralas at mahinang-mahina, at cun minsan lungmilibang; at ang maysaquit ungmaabot lamang hangan sa icatlong arao, at namamatay.
Cun baga hindi rin nauauala ang calaquihan nang lagnat, ang tiyan ay namamaga nang caonti, at hindi ungmiihi nang marami ang maysaquit, touing icalauang oras ay painumin nang isang cuchara nang bilin sa número 10; at cun malaqui ang saquit ay oras oras paiinumin. Itong gamot na ito,i, nagpapababang madali nang lagnat.
Saca sungmusunod na namamaga ang camay; hungmahalili ang paa; at gayon din ang ibang man~ga casangcapan. Cun ang bulutong ay marami, ang maysaquit ay lalagnating uli, cun malapit nang magnana ang bulutong. Ang pagnanana nang bulutong ay sa icasiam na arao hangan sa icalabingtatlo.
Cun malubha ang maysaquit ay parapitan sa batoc, ó sa guitna nang dalauang balicat, ó sa man~ga bias nang man~ga camay, ó sa man~ga paa; saan man doon ay na-aari; cun baga galis ang lungmubog ay maigui igaua nang capaanyoan ang maysaquit, nang mangyaring siya,i, malalinan uli nang galis. Ang gamot sa namamaga ang boong catauan na ang tauag nang castila doo,i, hidropesía.
Ang pagsibol nang culebra sa liig, cun minsan ay pinagmumul-an nang garrotillo; cun sa paa sumibol ang boong paa ay namamaga pati nang hita.
Ito,i, mahirap sa maysaquit; sapagca dahilan sa cacapalan nang balat noong lugar na yaon ay maliuag sumibol na madali. Ganoon ang inaasal nang bulutong na magaan. Dahilan sa pagsibol nang man~ga bulutong ang balat nang catauan ay nauunat at namamantal. Ang unang namamaga ay ang muc-ha, pati nang liig; at dahilan sa pamamagang yao,i, nagsasara ang mata cun minsan.
Cun baga lungmulubha pa ang maysaquit ay namamaga,t, nabubuloc ang bituca, at ang iniilaguin niya ay nana, ó man~ga maitim na tubig, at mabaho; saca nagsisin-oc, nasisira ang bait, ang pulso,i, hungmihina, pinapauisan ang maysaquit nang malimit,sinusubaan at namamatay; datapoua cun hindi lulubha ang maysaquit, ay hungmihina-hina ang pag-iilaguin, ang dugo ay nauauala, lungmalacas-lacas ang may catauan at nacacatulog.
Gayon ding pinagmumul-an nang pagcacasaquit ang malamig na tubig na iniinom nang tauo cun siya,i, nainitang totoo. Caya cun minsan ay nagcacasaquit nang garrotillo, ética, ó cólico: cun minsan namamaga ang atay at ang tiyan, ó sungmusuca, ó hindi maihi, at parating bibilingbiling sa hihigan, na di macatahan.
Cun minsan namamaga yaong dalauang glándulas , ó bucol na naroon sa piling nang tayn~ga,t, sihang; cun minsan yaong dalaua namang hinihipo sa ilalim nang guitna nang sihang, na glándulas din yaon , at parapara nang sila ang pinangagalin~gan nang lauay nang tauo; itong saquit na ito ay nauauala pagca pinahiran nang tayom, na tinunao sa caunting suca.
Salita Ng Araw