United States or Guernsey ? Vote for the TOP Country of the Week !
Sila'y itinuloy nang caracaraca doon sa Bilibid na piitang sadiya na di man quinunan declaración baga at caagad-agad sila'y pinagdusa. Yaong diligencia'y cusang itinuloy nang nasabing Fiscal nahalál n~ga noon, upang mapag-usig nan~gulo sa gayong man~ga caguluhan na ualang caucol.
Sarisaring minatamis na m~ga bun~gang cahoy rito ang nan~gacalagay sa m~ga "dulcerang" (lalagyán n~g matamís) cristál na may sarisáring masasayáng cúlay na pinag aayos-áyos n~g dalaga sa isang "mesita" (maliít na mesa), na natátacpan n~g maputing "mantel" na "bordado." Sumisiap sa "pátio" ang m~ga sisiw, cumacacac ang m~ga inahing manóc, humagukhoc ang m~ga baboy, na nan~gaguíguitla sa catuwaan n~g m~ga tao. Nagmamanhic manaog ang m~ga alilang may m~ga daláng doradang "vagilia" (sasisaring bágay na lalagyan n~g pagcaing napapamutihan n~g m~ga dibujong dorado), pilac na m~ga "cubierto" (cuchara, cuchillo at tenedor) dito'y may kinagagalitan dahil sa pagcabasag n~g isang pingan, doo'y pinagtatawanan ang isang babayeng tagabukid; sa lahat n~g daco'y may nan~gag-uutos, nan~gag-uusapan, sumisigaw, nan~gagpipintasan, nangagbabalacbalac, nan~gag-aaliwan ang isa't isá, at pawang caguluhan, ugong, cain~gayán. At ang lahat n~g pagsusumicap na itó at itong lahat na pagpapagal ay dahil sa panauhing kilala ó hindî kilala; ang cadahilana'y n~g pagpakitaan n~g magandang loob ang taong marahil ay hindî pa nakikita cailan mán, at marahil cailan man ay hindî na pakikita pagcatapos; n~g ang tagaibang bayan, ang naglalacbay-bayan, ang caibigan, ang caaway, ang filipino, ang castila, ang dukhâ, ang mayaman ay umalis doon pagcatapos n~g fiestang natutuwa at walang maipintas: hindî man lamang hinihin~gì sa canilang cumilala n~g utang na loob, at hindî hinihintay sa m~ga panauhing yaong huwag gumawâ n~g anó mang isasamâ n~g mapagcandiling magcacasambaháy samantalang tinutunaw ó cung matunaw na sa tiyan ang canilang kinain. Ang m~ga mayayáman, ang m~ga nacakita n~g higuit cay sa m~ga ibá, palibhasa'y nan~gaparoon sa Maynil
Narin~gig ang masilacbóng pagmamatuwiran, mabilís na tutulán; pagcatapos ay untiunting nagpasimula n~g paghihiwahiwalay n~g m~ga magcacapulutóng, at naalis sa bawa't isá ang anyóng may gagawing caguluhan. At panahón na n~ga, sa pagca't lumalabas na ang m~ga sundalong may dalang m~ga sandata at nacalagay sa dulo n~g fusil ang bayoneta. ¿Samantala'y ano ang guinagawa n~g cura?
Nakita siya kinabucasan n~g alférez, at sa pagcaibig na siya'y maipan~gilag sa ano mang casacunaan sa m~ga araw na iyon n~g caguluhan, at sa caayawan namang huwag magcaroon n~g ano mang hindi calugodlugod panoorin, ipinagbilin n~g alférez sa m~ga sundalong alagaan si Sisa, caawaang pagpakitaan n~g maguiliw na calooban at pacanin.
Caya nang maquita at siya'y matuclás nang capua castila inalpasang agad pagca't quinatuiran siya rao'y nalalabas sa alsahang yaon nang nan~gapahamac. Dito sa Maynila ay hindi nagtagal sa Reinong España'y omoui pagcuan sapagca't inisip maca pa macunan niyaong declaración gayong caguluhan.
Hindî nagcámalî si Ibarra; nalululan n~ga si "victoriang" iyón si parì Dámaso at tumutun~go sa báhay na canyáng bágong caíiwan. ¿Saan bâ cayó paroroon? ang tanóng n~g fraile cay María Clara at cay tía Isabel, na man~gagsisisacay na sa isáng cocheng may m~ga pamuting pílac, at tinatampîtampì ni párì Dámaso ang m~ga pisn~gí ni María Clara, sa guitnâ n~g canyang m~ga caguluhan n~g ísip.
Nang maliuanagan dito lumabas na sa declaraciones na guinaua nila ang cusang nan~gulo sa caguluhan baga na nangyari noon na ualang capara. Ang unang lumabas di umano'y Imperio ang nasang itayó tanang filipino, at ang Emperador na lumabas dito si D. Joaquin Pardo de Taverang totoo.
Niyon ding m~ga panahong iyo'y nangyari naman sa isa sa m~ga bayan n~g Bulacán ang isáng caguluhan. Napatun~go ang isang fraileng franciscano sa isang bahay na walang namamahay cung dî dalawang dalaga. Nang papasoc na siya'y sinansala siya n~g isa sa m~ga dalaga, at sinabi sa canyang sa pagca't capowa babae ang tan~ging na sa bahay, hindî magaling na panooring tumátangap n~g lalaki: Nagmatuwíd ang franciscanong sa pagca't siya'y párì ay hindî macarurun~gis ang pakikiusap niya sa capurihan n~g sinoman. Nanatili ang dalaga sa pagsansala sa canya, n~guni't nagpupumilit din ang fraile, at n~g mákita nitong ayaw na totoong papasukin siya, ang guinawa'y tinampal n~g boong lacás ang dalagang iyón. Pinagtulun~gan siyang dinaluhong n~g dalawang dalagá, na ano pa't n~g umalís siya roo'y punit-punit ang caniyang pananamit. Sabihin pa ang galit n~g lahat n~g m~ga fraile, n~g canilang mabalitaan ang gayong m~ga nangyari. Buhat sa púlpito n~g simbahan n~g San Agustin dito sa Mayníl
Salita Ng Araw