United States or Christmas Island ? Vote for the TOP Country of the Week !


Zijn gemoedstoestand bleef steeds dezelfde en altijd nog had hij een zwaren strijd met zich zelf te voeren. Den 29en Juni schreef hij in zijn dagboek de volgende gedachten neer die ons eene wereldbeschouwing doen kennen, waarmede zijne tegenwoordige ideeën nog geheel overeenstemmen.

Eerst naarmate de Puriteinsche wereldbeschouwing afsleet, won de Renaissancistische aanvaarding van alle levensvreugde weer veld; ja zelfs meer dan het oude terrein, want in het natuurlijke op zich zelf werd nu een element van het ethisch goede gezien.

Die oude kunst des vredes en des lichts, die voortkwam uit eene godsdienstige wereldbeschouwing van die kunst en haren geest was de oude Werner als doortrokken. Vandaar zijne blijmoedigheid, zijne zielekalmte, zijne vroomheid.

Schaepman zag in, dat de strijd niet ging tusschen twee godsdiensten, dat het geschil niet meer ging tusschen twee families aan denzelfden stam ontsproten, maar dat de tegenstelling dieper ging, en dat de slag geleverd werd tusschen het Godloochenend materialisme en de geestelijke wereldbeschouwing, die haar eenigen grondslag vindt in het Christendom.

Hij is klaar, maar vlak; levendig, niet vurig. Een gelijksoortige tweeslachtigheid als bij Voltaire doortrekt de wereldbeschouwing en de moraalphilosophie der voornaamste materialisten van dien tijd.

Die een andere wereldbeschouwing hebben, zullen bedenken hoe dit niet de eerste maal zou zijn dat over de beweging der enkelen heen, en er tegen in zelfs, en toch en zelfs juist door middel daarvan, de maatschappij haar eigen voorwaartschen gang gaat, naar haar eigen, nog achter onzen gezichteinder verborgen doel. Een bevloeiïngswerk.

Terwijl zij op die wijze de grootte der wereld leerden kennen, begonnen zij, wier geest van eene even ideale als praktische natuur was, over het geheele wereldrond handelsondernemingen te doen, en traden, midden op hunne met waren opgevulde markten en in hunne van handel en menschen wemelende en levendige havens, als even zoo scherpe als diepzinnige denkers, natuurvorschers en wijsgeeren op, die ieder naar hunne wijze van wereldbeschouwing, verschillende systemen, scholen en sekten oprichtten.

Schotten las een memorandum voor, waarin ingegaan werd op "de schier volslagen rechteloosheid, de onbarmhartigheid ten opzichte van hen die van Joodse afstamming zijn en het opdringen van de nationaal-socialistische wereldbeschouwing." Zij richten zich mede in hem tot zijn ambtgenoten, Secretarissen Generaal der overige Departementen.

Waarschijnlijk is deze kennismaking ook van invloed geweest op zijne veranderde wereldbeschouwing. Eens met mij over Proudhon sprekende, zeide Tolstoi: hij schijnt mij een energieke man, en heeft, zooals men dat noemt, "le courage de son opinion." Proudhon's bekend aphorisme: "la propriété c'est le vol" zou als epigram boven de meeste van Tolstoi's economische werken geplaatst kunnen worden.

In de vier werken der groote jaren heeft hij de hoofdpunten eener levens- en wereldbeschouwing: de verhouding van den mensch tot de natuur, (god, het universum), en de verhoudingen der menschen onderling (staat, eigendom, liefde en huwelijk, opvoeding, moraal, klasse- verhoudingen) uitgebeeld. In de "Nouvelle Héloïse" en de "Lettre