United States or Guatemala ? Vote for the TOP Country of the Week !
Als ge mij geen andere liefde kunt geven dan de kunstmatige en bedorven uitbuiting, de zedelooze en huichelachtige zinnelijkheid, die gij nu de ideale liefde noemt, gun mij ten minste uwen eerbied, want zulke liefde neem ik niet aan. Ernest vatte haar bij de mouw en zijne vuist beefde. Wat .... wat denkt gij dat mijne zuster is?
Het protestantisme was in de XVIde eeuw ontstaan uit den drang der opkomende burgerlijke klassen van verschillende landen, om zich aan de uitbuiting van Rome te onttrekken. Het spiegelde de denkvormen, de aspiraties en de idealen dier klassen weer, toen zij aan den drempel stonden van geweldige ekonomische en sociale veranderingen.
Maar zoo hij het eigendom verheerlijkt, het is alleen en uitsluitend het kleinburgerlijke en klein-boersche, door eigen arbeid verworvene; elk op uitbuiting berustend eigendom verwierp hij als in de hoogste mate onzedelijk en ingaande tegen de gerechtigheid.
Zij straalde in den glans van het eerwaardige, bovenaardsche, heilige: werd haar bedrog onthuld, begreep de massa dat de kerk het geloof, den godsdienst gebruikte als een schild voor uitbuiting en klasse-voorrechten, gelukte het dit schild uit hare handen te slaan, dan werden de andere verdrukkers en uitbuiters, koningsmacht en adel, doodelijk getroffen, dan konden zij zich niet meer handhaven.
Men zal hier van mij geen detailleerend exposé van den inhoud verlangen. Niet alleen, dat dit bij een werk, dat in één week tijds, zijn tweeden druk en vijfde duizendtal bereikt en dus wel verondersteld mag worden, in de handen aller ontwikkelden te komen, wel een weinig overbodig heeten mag, maar het heeft ook nauwelijks zin bij een epos van de massa als dit, al is het tevens en dit is een zijner schoonste triomfen! een epos van de individuën, die de massa samenstellen. Want het maatschappelijk leven der massa, die men gewoon is ter onderscheiding van burgerij en hoogere standen, het "volk" te noemen, verschilt hierin van dat dier burgerij en hoogere standen, dat het voor alle individuën in hoofdzaak vrijwel gelijk is. Jenever, krotten, ontbering en uitbuiting, ziehier het maatschappelijk beeld in ruwe trekken, van dat levensgeheel. En zoodra ge dit [p.74] kent, begrijpt ge, dat binnen de grenzen daarvan nagenoeg geen ruimte voor uitzonderlijke maatschappelijke stijgingen of dalingen van individuën is, geen ruimte ook voor "zaken," intrigues en sociale avontuurlijkheden, die gij het naproeven waard zoudt kunnen vinden. Met andere woorden: het verhaal van de levensomstandigheden eens ministers, eens bankiers kan zeer wel van een uiterste belangrijkheid zijn, óók al kent gij de levensomstandigheden van twintig andere ministers en bankiers en ook al onthoudt het verhaal u alle wetenschap van de psychische reacties van dien minister of bankier op zijn levensomstandigheden, maar zoodra ge de levensomstandigheden van één Jordaner kent, kan alléén de benieuwdheid naar de individueele psychische reacties u bewegen, ook van de, immers niet-individueele, levensomstandigheden van een twééden Jordaner kennis te nemen. Want ik herhaal het de levensomstandigheden-zelf van den tweeden lijken, als twee druppels water op elkaar, op die des eersten, en al zal er ongetwijfeld verschil bestaan, dat verschil is in ons oog en op ons oog komt het hier voornamelijk aan even microscopisch als tusschen die twee druppelen water. D
Wat hij wilde, wat hij als maatschappelijk Ideaal zag opglanzen, een samenleving zonder uitbuiting en zonder verdrukking, zonder weelde en zonder verfijnd genot, dat wilde niemand onder die glanzende strijders, stormloopers op domheid en willekeur, die voorvechters van wettelijkheid en wetenschap, die wegbereiders der moderne bourgeoisie.
Gelijk den droomers en dichters van dezen tijd soms plotseling, uit de opeenhooping van vele indrukken, door de jaren vergaard, het Gezicht opengaat op het wezen der klassenmaatschappij en zij de afschuwelijkheid van de uitbuiting en de ellende van druk en slaafschheid beseffen; gelijk dan in hen opgloeit haat tegen de verdrukkers en liefde voor de verdrukten, dat zij beven van hitte en kou, liefde en haat in eenen, zoo was hij.
Ik beken, hoezeer ik verlang dat het anders kon geschikt, dat tegenover het geweld men het geweld moet gebruiken. Het spijt me dat het onschuldige levens kost maar wie is voor dat alles verantwoordelijk? Toch niet die onschuldigen zelf? Toch niet het volk, Florjan, dat radeloos zich opwerpt tegen de systematische uitbuiting door zijne dwingelanden!
Daarom zouden zij, in de geweldige sociale katastrophe, waarvan de tijd zwanger ging, den strijd tegen alle bederf en tegen iedere uitbuiting en verdrukking voeren met zulk een bewonderenswaardig heroïsme met tragisch heroïsme, want zij moesten in dien strijd verslagen worden.
De uitbuiting wordt erger, de loonen stijgen, maar de prijzen nog meer. Wordt het brood duurder, staat het werk stil, dan sterven hun scharen van honger; in 1753, meldt d'Argenson, stierven in één maand tijds in den faubourg St. Antoine 800 menschen van ellende. En toch is het lot der volksmassa's in de steden nog dragelijk, vergeleken bij dat der boeren.
Woord Van De Dag