United States or Barbados ? Vote for the TOP Country of the Week !
Men kende toen nog maar hoofdzakelijk de muziek- of speeldoozen, die vooral in Zwitserland veel worden vervaardigd en verder draaiorgels: instrumenten dus, die slechts een zeer beperkt aantal muziekstukjes kunnen ten gehoore brengen en die als exploitatiemiddel van muziekwerken een hoogst bescheiden rol vervullen.
Ik zie het schoolbord vol muziek staan, driestemmige liederen in notenschrift. En ik ken nog die liederen die we leerden. Eén lied is te kenmerkend en te vereerend voor de school, dan dat ik het hier niet zou vermelden. De Fransch-Duitsche oorlog was uitgebroken, 1870. Ik was elf jaar. Overal hoorde je »Die Wacht am Rhein", tot op draaiorgels toe.
De Apella wordt zeer veelvuldig naar ons werelddeel overgebracht, en is daarom in dierentuinen en beestenspellen vaak genoeg te vinden. De Savoyaarden, die het geheele zuiden van Europa doorwandelen, gebruiken hem, evenals sommige Meerkatten, om het hart van gegoede lieden met beter gevolg te verteederen, dan met hunne draaiorgels kan geschieden.
Door velen wordt aangenomen, dat het alleen toepasselijk is op speeldoozen en draaiorgels, omdat deze de eenige instrumenten zijn, die men bij het vaststellen der bepaling kan hebben bedoeld.
"Lieve Hemel," zeide Rodolphe, "verklaar mij toch eens de tegenstelling, die in dit artikel op te merken is. Als je aan draaiorgels geeft, waarom scheldt je dan op die doordraaiers en drankorgels van ouders. En waar was het noodig voor geld voor die Chineesche boerenjongens uit te geven? Als het nu nog boerenjongens op brandewijn geweest waren!"
Daarin komen en gaan, te midden van de pakkendragers, van de sluikhandelaars, van de schoenpoetsers, van de sigaren- en lucifers-verkoopers, tusschen de kruiwagens, de draagmanden en de karretjes, met groenten en vruchten beladen, tusschen de draaiorgels en liedjeszangers, als een cosmopolitisch mengelmoes, Maltezers, Marokkanen, Spanjaarden, Italianen, Arabieren, Franschen, Portugezen, Duitschers dus zoowat van alles, zelfs inboorlingen van het Vereenigd Koninkrijk, die hoofdzakelijk door infanteristen vertegenwoordigd worden, die met hun eigenaardigen rooden uniformjas, terwijl de artilleristen een licht blauwen dragen, eene bonte afwisseling daarstellen, vooral met hunne gaarkeuken-petjes op het hoofd, die den vorm eener kleine taart hebben, en slechts op een oor door een evenwichts-kunststuk gedragen worden.
En dan te midden van die menigte, wemelende nijverheidsbeoefenaars, wier nijverheidstoestellen bij uitstek vervoerbaar zijn, als: elektriek-mannen, die de liefhebbers voor een paar stuivers een aangename kitteling of een minder aangenamen schok doen ondergaan; artisten, wier draaiorgels op wielen, de landsdeuntjes met verwrongen Fransche airs afwisselen; photografen in de open lucht, die bij dozijnen de oogenblikkelijke afdrukken afleveren aan de families, die zich voor zoo'n gelegenheid gegroepeerd hebben laten opnemen; fruitventers met hunne zwarte jassen en fruitventsters met hare bloemruikers op den hoed, die hunne kleine karretjes voortduwen, waarin het schoonste ooft der wereld ligt te pronken; eindelijk minnestreels met hunne grijnzende gezichten onder de laag schoensmeer, die het bedekt, geven volksvoorstellingen en gillen te midden van een groep kinderen, eigenaardige klaagliederen, welker refreinen door allen met den meesten ernst herhaald worden.
De speeldoozen werden meer als curiositeiten gekocht dan wel terwille van het muzikale genot, dat zij verschaften; en wat de draaiorgels betreft, deze deden misschien concurrentie aan straatmuzikanten, doch niet aan componisten of muziek-uitgevers. Het is verklaarbaar, dat men in het vervaardigen en verspreiden van deze instrumenten geen inbreuk op het auteursrecht der componisten zag.
Johan ging alle nanoenen slenteren langs de hooge stad, gejaagd drillend door de straten van de Kappellewijk of opkruipend naar de steile gangen van het massale Gerechtshof. Zijn haar wippelde haast ongekamd over zijne ooren en zijne broek slodderde op zijne kuiten. Hij luisterde naar de piepende muziek der draaiorgels en tuurde naar de doening van kinderen en honden en citroenwijven.
De draaiorgels laten vaderlandsche liederen hooren of nooden op het asphalt tot een bal van louter vreugdebetoon; de beursbengel luidt volle drie kwartier om heel Amsterdam te zeggen, hoe de handel in de algemeene blijdschap deelt! Het klokkenspel op het Paleis en op de torens van 12-1 en van 1-5 laten oude en nieuwe liederen van nationale gebeurtenissen hooren.
Woord Van De Dag